Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Historyczna analiza całego dorobku Tadeusza Micińskiego jest w tej chwili ważnym zadaniem badawczym. Potrzebna jest też analiza jego światopoglądu - taka jednak, która nie dopuszczałaby możliwości apriorycznego zakładania przez badaczy określonego kształtu myśli Micińskiego (Tynecki np. założył, że Miciński w gruncie rzeczy był racjonalistą!). Potrzebne jest wpisanie jego twórczości w tradycję literacką, w system „kodów literatury", w system „języka literatury" - poza tym językiem żadne dzieło literackie nie jest zrozumiałe. Już pobieżna lektura wierszy Micińskiego sprawiła, że wiązać zacząłem jego twórczość z poezją baroku. To skojarzenie, pozornie absurdalne - Miciński bowiem jawnie nawiązywał do romantyzmu - mogłoby jednak naprowadzić na ślad wcale oryginalnej tradycji poetyckiej, takiemu też celowi podporządkowana została ta praca, która - nie pretenduje do rangi syntetycznego spojrzenia na całość ogromnego dorobku pisarza -śledzić będzie barokowe echa w poezji Micińskiego na przykładzie kilku dowolnie wybranych wierszy. Mówiąc „barok" mam tu na myśli epokę w dziejach literatury polskiej, pomiędzy renesansem a oświeceniem. Epokę, w której współistniały dwa prądy literackie: klasycyzm i prąd „barokowy" (słowem - antyklasycz-ny), od którego epoka wzięła swą nazwę4. Jeśli uświadomimy sobie, że ostatnie dzieło okresu renesansu - Sielanki Szymona Szymonowica - ukazało się dopiero w roku 1614, wpływy zaś kultury oświecenia dają o sobie znać już około roku 1730, to otrzymamy znamienny obraz. Oto istniały dwa długie okresy ścierania się przeciwstawnych modeli kulturowych: lata 1580- 306 1614, kiedy współistnieją kultura baroku (zwłaszcza w centrum kraju) i renesansu (na prowincji, choćby w Zamościu) i okres 1730-1776, kiedy kultura baroku traci wpływy i utrzymuje się na prowincji (Wilno, gdzie też ukazał się zbiorek Konstancji Benisławskiej Pieśni sobie śpiewane), rozwija się zaś kultura oświecenia (centrum kraju). Mówi nam to wszystko o wyjątkowej sile, jaką na polskim gruncie ujawniła kultura baroku, o dużej żywotności polskiego baroku. Dość powiedzieć, że polska poezja romantyczna wielekroć świadomie, bądź (częściej) nieświadomie nawiązywała do osiągnięć oryginalnego i niezmiernie bogatego języka poetyckiego okresu baroku, do symboliki barokowej, do filozofii tej epoki. Maria Malczewskiego, Agaj-Han Krasińskiego czy wreszcie (późne zwłaszcza) utwory Słowackiego - to wszystko dzieła, które niezależnie od intencji ich autorów kontynuują poetykę barokową. Jedną z najbardziej charakterystycznych cech zbioru W mroku gwiazd jest tendencja do kreowania świata poetyckiego całkowicie autonomicznego, niezależnego od rzeczywistości społecznie poznawalnej. Kreowanym przez Micińskiego obrazom nadany zostaje status ontologiczny, one istnieją- sugeruje twórca - naprawdę, istnieją samoistnie. Taka winna być siła wizji poetyckiej, aby czytelnik, poruszony nią, przyjął sugestie autora bez sprzeciwu. Jakie jednak środki poetyckie wszystko to umożliwiły? Oto garść cytatów: Kiedy Cię moje oplotą sny- jak białe róże -nie bój się kochać - ja - i ty w nieba lazurze. (z cyklu Kain) • -.-' ':?;;*: ..v • •'. • >' •"' ' .! :;•••'. •-.:•.: y,>;.;." • Nade mną leci w szafir morza <-,."''<• < >;: ! :, f obłok, pojony mlekiem gór - .-,... ,; nade mną śpiewa ptaków chór - motyl, kochanek lilij łoża... - (z cyklu Korsarz) 307 Barokowy rodowód poezji Micińskiego Wiek XX: noc i olśnienia Śpią wierzchołki gór w fioletowej mgle - tajemniczy bór ukołysał mnie - ' • (Baśń) . : : '• ".'• '• Jesienne lasy poczerwienione ' : , goreją w cudnym słońca zachodzie. Witam was, brzozy, graby złocone i fantastyczne ruiny w wodzie. (Akwarele) - s .-.,'•;• '•'•%: , Dotknięciem wróżki mchy szmaragdowe . . mienią się barwne perskie makaty. Z swych grot podziemnych wyszły różowe królewny i w perłach błyskają ich szaty