Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Jeśli poszukujesz dodatkowych informacji, sięgnij po polecane książki. Jeśli masz ochotę — przeczytaj fragmenty „Czy wiesz, że..." — znajdziesz tam różne ciekawostki. Z tym podręcznikiem łatwiej Ci będzie powtórzyć i uporządkować całość wiedzy o języku, zwłaszcza przed maturą lub egzaminem na studia. Odesłania do poznanych terminów i pojęć znajdziesz w zamieszczonym na końcu indeksie pojęć. Możesz także wykorzystać tę książkę jako poradnik językowy — nie tylko Ty, również Twoi domownicy znajdą w niej wskazówki, jak rozwiązać najczęstsze kłopoty językowe, na przykład jak wymawiać poprawnie wyrazy, jak je akcentować, jak uniknąć błędów w budowaniu zdań itd. Dlatego nie pozbywaj się tego podręcznika, gdy zdasz maturę. Może to będzie właśnie pierwsza książka, od której zaczniesz gromadzić biblioteczkę miłośnika poprawnej i pięknej polszczyzny? Zachęcam Cię do pracy nad językiem, bo przez całe życie język właśnie, sposób wysławiania się, będzie Twoją najlepszą wizytówką, otworzy 9 Od autorki Ci drogę do wielu środowisk, zajęć i zawodów, o których dzisiaj marzysz. Dlatego doskonal swe umiejętności językowe i ćwicz jak najczęściej: > ucz się na głos, żeby poprawić dykcję, nabrać biegłości w formułowaniu myśli..., > pisz — nie tylko obowiązkowe wypracowania, pisz też dla siebie: może dziennik, może pamiętnik, może..., > czytaj dobre książki. W ten przyjemny i bezbolesny sposób niespostrzeżenie przyswoisz sobie najlepsze wzorce. Jeżeli napotkasz trudności w czasie nauki, nie cofaj się przed nimi — poproś o pomoc swojego nauczyciela. Życzę Ci miłej pracy z podręcznikiem! Powodzenia! Legenda Renata Przybylska > = definicja, która jest ważna i dobrze się jej nauczyć Zapamiętaj wiadomości również ważne, podsumowują wykład S = materiał potrzebny do matury rozszerzonej i o profilu humanistycznym (materiał bez tego oznaczenia stanowi zakres podstawowy) PpzU/bOłHitii ?ol)/e,/ = wiadomości, które poznałeś w młodszych klasach, 01 o ' tutaj zebrane do powtórzenia = tak oznaczana jest forma niepoprawna, trzeba jej unikać Me chciał nas Bóg położyć równo z bestyjami: Dał nam rozum, aał mowę, a nikomu z nami. Jan Kochanowski JĘZYK — NARZĘDZIE CZŁOWIEKA 1. Człowiek wśród znaków Ludzie potrafią porozumiewać się między sobą na wiele różnych sposobów. Mówią, piszą, robią znaczące gesty i miny, malują obrazy, komponują muzykę, tańczą, wymyślają specjalne znaki, np. znaki drogowe. Przez cale życie uczymy się, które zjawiska wokół nas są szczególnie ważne, znaczące, bo informują nas o czymś. Gdy widzimy błyskawicę na niebie, spodziewamy się burzy. Uczniowie w szkole słyszą dzwonek i wiedzą, że to początek lub koniec lekcji. Jesteśmy zdolni do odbierania i odczytywania wielu różnych znaków, umiemy też sami je tworzyć i kierować do innych ludzi. Znak zwraca naszą uwagę na coś innego poza sobą. Znakiem jest np. czerwone światło sygnalizacji drogowej, które oznacza stój. Każdy znak ma pewną określoną formę i przyporządkowaną do niej treść pojęciową. Relacja między formą znaku a jego treścią to relacja oznaczania. Forma znaku jest ściśle związana z jego treścią, jedno nie istnieje bez drugiego, podobnie jak nie istnieją osobno jedna i druga strona kartki papieru. Dlatego mówimy, że forma znaku jest jego stroną oznaczającą, natomiast treść znaku jest jego stroną oznaczaną. Często zamiast wyrazić się dokładniej „forma znaku", mówimy krótko „znak". Zauważ, że odczytując znak, podstawiasz po prostu w jego miejsce określoną treść, rozumujesz tak: widzę, że dziecko ma gorączkę — to znak, że jest chore; widzę, że pożółkłe liście spadają z drzew — to znak, że nadchodzi jesień; słyszę dwanaście uderzeń zegara — to znak, że jest godzina dwunasta w południe albo godzina dwunasta w nocy. Znak zatem zastępuje nam pewną treść. Zwróć uwagę na to, że niektóre znaki są wieloznaczne, można im przypisać nie jedno, lecz nawet kilka różnych znaczeń! 11 Język — narzędzie człowieka Relacja oznaczania " " forma znaku treść znaku (strona oznaczająca) np. czerwone światło sygnalizacji drogowej (strona oznaczana) „stój" Znaki postrzegamy i odbieramy za pomocą zmysłów. Najważniejsze dla człowieka są znaki wzrokowe i słuchowe. Inne zmysły: dotyk, węch czy smak, o wiele rzadziej nadają formę docierającym do nas znakom. Do znaków wzrokowych zaliczymy m.in. znaki drogowe, użycie przez kierowcę klaksonu to przykład znaku słuchowego, a uścisk dłoni to znak dotykowy. Podział znaków ze względu na uczestniczące w ich odbiorze zmysły Znaki ' ' ' ' ' ' " " wzrokowe słuchowe węchowe dotykowe smakowe Znaki naturalne i konwencjonalne Zastanówmy się teraz, na czym polega związek między formą znaku a oznaczaną treścią, czyli tym, do czego dany znak nas odsyła. Takie znaki, jak np.: dym — znak ognia; łzy — świadectwo silnego wzruszenia, radości lub smutku; gorączka — objaw choroby; kałuże na ulicy — ślad tego, że padał lub właśnie pada deszcz, nazywamy znakami naturalnymi. Jak zapewne sam zauważyłeś, związek między formą znaku a jego treścią w powyższych przykładach jest naturalny, wynika wprost z zaobserwowanych przez nas normalnych związków między zjawiskami współwystępu-jącymi w otaczającym nas świecie. Znaki naturalne opierają się na istniejącym naturalnie (czyli nieustanowionym przez człowieka) związku między formą znaku a jego treścią