Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Jeżeli nie uda się tego dokonać w okresie pierwszych 2 lat pracy, wówczas bardzo trudno uczynić to w późniejszym okresie. W ostatnich latach zakłady pracy chronionej są bardzo krytykowane jako segregacyjna forma zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Stąd duże uznanie i popularność zyskało sobie tzw. zatrudnienie wspomagane. 5.4.2. Zatrudnienie wspomagane Zatrudnienie wspomagane (supported employment) powstało nie tylko jako reakcja na zatrudnienie chronione, lecz także dla rozszerzenia możliwości zatrudnienia osób z wysokim stopniem niepełnosprawności. Jak pisze Hutchins (1986), zgodnie z amerykańską ustawą dotyczącą niepełnosprawności rozwojowych z 1984 r. zatrudnienie wspomagane jest to zatrudnienie zarobkowe, które: 1) jest przeznaczone dla osób z niepełnosprawnościami rozwojowymi (występującymi w okresie rozwojowym dzieci), dla których zatrudnienie konkurencyjne na poziomie najniższego wynagrodzenia jest nieosiągalne i które z powodu swoich niepełnosprawności wymagają intensywnej i stałej pomocy dla funkcjonowania w środowisku pracy; (2) jest przeprowadzone w różnych środowiskach, szczególnie w miejscach pracy, w których zatrudnione są osoby pełnosprawne; (3) jest wspomagane przez każdy rodzaj działań potrzebnych osobie niepełnosprawnej włączając w to nadzór, szkolenie i transport do miejsca pracy. Ten ostatni punkt dotyczy także adaptacji stanowiska pracy, zaopatrzenia w specjalny sprzęt i pomoc odpowiedniej osoby - osobistego asystenta, który pomagałby i pracowałby razem z osobą niepełnosprawną tak długo jak jest konieczne. Ogólnie mówiąc jest to forma zatrudnienia osób z poważnymi uszkodzeniami organizmu, do których należą także osoby z równoczesnym uszkodzeniem wzroku i słuchu. Oczywiście podstawowym warunkiem zatrudnienia wspomaganego jest uprzednie przejście szkolenia zawodowego w jednej z form omówionych w poprzednim rozdziale. Z punktu widzenia zakresu wykonywania zadań zawodowych pracownik głuchoniewidomy w ramach zatrudnienia wspomaganego może wykowywać: 1. Pełen zakres zadań przewidzianych dla zajmowanego stanowiska pracy. 2. Częściowy zakres zadań, pracując na tym stanowisku razem z innym pracownikiem (Share-A- Job Approach) w niepełnym wymiarze godzin z tym, że każdy z nich wykonuje zadania, które odpowiadają ich możliwościom i przygotowaniu zawodowemu. 3. Wybrane zadania z jednego lub kilku stanowisk pracy. Z punktu widzenia organizacji, zatrudnienie wspomagane może przyjąć następujące formy: 1. Zatrudnienie osoby głuchoniewidomej na indywidualnym stanowisku w zwykłym zakładzie pracy przy zapewnieniu jej niezbędnej pomocy w przyuczeniu się do wykonywania powierzonych zadań i w utrzymaniu się w zatrudnieniu. Nie zawsze wymaga się od niej normalnej wydajności pracy z tym, że wynagrodzenie uzależnione jest od wyników pracy. Pomoc osobistego asystenta może być w początkowym okresie stała, a póżniej stopniowo ograniczana w miarę przystosowania się pracownika głuchoniewidomego do środowiska pracy. Niewątpliwie tego typu zatrudnienie wymaga odpowiednich funduszy, zwłaszcza w okresie początkowym, na zakup sprzętu , adaptację stanowiska pracy i wynagrodzenie osobistego asystenta. 2. Zatrudnienie grupy osób głuchoniewidomych i stworzenie tzw. enklawy w zwykłym zakładzie pracy przy zapewnieniu im niezbędnego przeszkolenia i odpowiedniego fachowego nadzóru. Osoby te otrzymują takie samo wynagrodzenie, jak pracownicy pełnosprawni wykonujący tę samą pracę. Podobnie jak przy indywidualnym zatrudnieniu, również dla tworzenia enklaw potrzebny jest odpowiedni fundusz na ich organizowanie i pokrycie niezbędnych wydatków. Czasami zakład pracy podejmujący się zatrudnić osoby głuchoniewidome czyni niezbędne przystosowania na własny koszt. Enklawę w zwykłym zakładzie pracy może także tworzyć grupa pracowników zakładu pracy chronionej. Wykonują oni wówczas pracę w zakładzie pozostając nadal pracownikami zakładu pracy chronionej. 3. Zatrudnienie w zakładzie pracy chronionej zorganizowanym w zwykłym zakładzie pracy. Jest to tradycyjny zakład pracy chronionej z tym, że nie jest to niezależna placówka gospodarcza. Stanowi on intergralną część zwykłego zakładu pracy. Wykorzystuje on całą bazę techniczną zwykłego zakładu pracy, a więc pomieszczenia, stanowiska pracy, narzędzia, całą bazę socjalną itp. Zaletą tej formy jest normalny kontakt zatrudnionych tam osób niepełnosprawnych z pracownikami pełnosprawnymi. Z reguły są to zakłady dla różnych kategorii osób niepełnosprawnych, wśród których mogą być także pracownicy z równoczesnym uszkodzeniem wzroku i słuchu. Zakład taki posiada niezbędny personel, podobnie jak zakład pracy chronionej samodzielnie funkcjonujący. Pracownicy niepełnosprawni wykonują pracę na rzecz tego zakładu zgodnie z jego potrzebami. Zwykle taki zakład pracy zapewnia długotrwałe umowy o pracę dla zatrudnionych w nich pracowników niepełnosprawnych. 4