Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

640 1,7 915 1,7 1560 2,2 2 336 23 Reszta świata 1,2 2,1 1,4 8,0 255 — 25 0,1 195 0,4 80 0,1 53 0,1 Razem 19,2 24,7 29,4 100,0 27 000 __, 37 300 100,0 52 400 100,0 70 500 100,0 93 514 100,0 Kontynent Produkcja ma celulozowych (pap. i chem.) oraz ścieru w tys. ton 1936 1949 1954 1959 1964 ilość % ilość % ilość % ilość 0/ /O ilość % Europa 5 955 6440 24,4 9 670 33,8 12 505 32,2 18185 31,1 Afryka __ __. 15 0,1 30 0,1 100 0,3 447 0,8 Azja 420 — 295 1,6 1100 3,8 2 210 5,7 6 629 11,3 Australia __ __ 60 0,3 150 0,5 295 0,8 406 0,7 Ameryka Północna 5 260 __. 11470 61,3 17 210 60,2 23 000 59,3 31708 54,2 Ameryka Łacińska 15 120 0,7 190 0,7 465 1,2 1086 1,8 Reszta świata 1200 — 300 1,6 250 0,9 185 0,5 38 0,1 Razem 12 850 18 700 100,0 28 600 100,0 38 760 100,0 58 ' 100,0 wia oraz ZSRR, który intensywnie rozwija ten przemysł, mając największe lasy iglaste. W skali światowej postęp techniczny w P.c-p. idzie w kierunku opanowania produkcji mas papierniczych z drewna drzew tropikalnych. Tylko mała część papieru i tektury trafia na rynek w stanie nie przetworzonym, większa staje się elementem składowym innych produktów czy opakowania. Charakterystyczne powiązania procesów chemicznych z mechanicznymi zachodzące w P.c.-p. wyodrębniają g3 spośród innych przemysłów, przy czym technologicznie najbardziej jest doń zbliżony młody i prężny przemysł płyt spilśnio-nych. P.c.-p. bywa łączony organizacyjnie z przemysłami przetwarzającymi drewno oraz z administracją lasów. Ma to zapewnić racjonalne zużycie drewna, które najbardziej opłaca się przerabiać na masy celulozowe, papier i tekturę. Zdolności łączenia się papieru i tektury z innymi tworzywami (specjalnie syntetycznymi) oraz możność nadawania papierowi i tekturze coraz to nowych własności (wodo-odporność, odporność na przenikanie gazów, zapachów, płynów i tłuszczów, na zerwanie, przedarcie, zginanie itp.) czynią z nich powszechny masowy artykuł użytkowy. W Polsce rozwój P.c.-p. nastąpił w 1. 20-tych i 30-tych XX w., był jednak dużo mniejszy, niż pozwalały na to stosunkowo dobre warunki surowcowe (w tym okresie Polska należała w Europie do największych eksporterów znanej z wysDkiej jakości papierówki). W 1938 produkcja papieru i tektury wyniosła łącznie 247000 ton, a zużycie ni głowę niecałe 7 kg, co stawiało Polskę na dalekim miejscu wśród krajów Europy. Po drugiej wojnie świato-wsj P.c.-p. był silnie zdswastowany, ale już w 1953 na gruzach zntszczonsj pipbrni w Skolwinie powstała nowa fabryka papieru, wyposażona w nowoczesne maszyny papiernicze, wówczas jedns z nijwiększych w Europie. Dalsze wielkie kombinity cslulozowo-papiernicze zbudowano w Kostrzynie, Ostrołęce, a ostatnio k. Świecia. Do największych fabryk papierniczych w Polsce należą Zakłady Celulozowo-Papiernicze we Włocławku i Warszawskie Zakłady Papiernicze w Jeziornie. Na Pomorzu powstały m. in. zakłady P.c.-p. w Fordatiie i w Szczecinie, z większych śląskich — wjanowicach Wielkich, Karpaczu i Mir-kowie. Dziś P.c.-p., podlegający Ministerstwu Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego i zgrupowany w Zjednoczeniu Przemysłu Celulozowo-Papierniczsgo z siedzibą w Łodzi, składa się z 22 przedsiębiorstw produkcyjnych jedno-i wielozakładowych (łącznie 58 fabryk), zatrudniających łącznie ponad 33000 ludzi. Produkcja papieru i tektury wyniosła w 1965 ponad 820000 ton, zużycie na głowę ok. 26 kg. 2011 2012 PRZEWODNIK Zob. też Masa papiernicza, Surowce do produkcji papieru. — Klimatyzowanie papieru, Kredowanie papieru, Powlekanie papieru, Przechowywanie papieru, Sortowanie papieru, Wypełnianie papieru, Zaklejanie papieru. Statistische Ubersicht zur Entwicklutig der Zellstoff- u. Pa-pieritulustrie der Welt 1949-1964. „Schwcrpunkt Informationen" 1965 nr 4. PRZEMYŚL Drukarstwo i księgarstwo. W 1825 K.F. Wenzel założył w P. pierwszą księgarnię, która przetrwała do jego śrnierci w 1838. Następną księgarnię i skład nut założyli w 1846 Paweł i Jan Jeleniowie, prowadząc ją pod firmą Braci Jeleniów do śrnierci ostatniego właściciela (Gustawa) w 1899. Od 1848 ogłosili oni drukiem szereg broszur dla ludu, kalendarze, dzieła filozoficzne oraz dwie monografie o P. W ciągu kilku miesięcy 1857 na podstawie umowy z dzierżawcą greckokatolickiej drukarni kapitulnej, Mikołajem Dzikowskim, wydawał tu swą ^.Bibliotekę Polską" (zeszyty 105-120) Kazimierz Józef Turowski. W XIX w. księgarnie, antykwariaty i czytelnie posiadali: A.H. Żupnik (z filią w Drohobyczu); S.F. Piątkiewicz, J. Styfi i A. Juszyński, księgarz z Czerniowiec. W 1. 20--tych XX w. powstały księgarnie Tennenbauma i J. Felsena. Obecnie działają: drukarnia Sp-ni „Praca", Drukarnia i Introligatornia ZPU i Drukarnia Polska — punkt usługowy. Dom Książki otworzył trzy księgarnie. Oprawy. Zachowały się księgi sądowe oprawiane w pierwszej poł. XVI w. w skórę wiśniową, tłoczoną ślepymi radełkarni figuralnymi (*Tłoki introligatorskie) z obfitym napisem (zazwyczaj złecenym) oraz odciskami herbów starostów. Oprawy te miały grzbiety stosunkowo płaskie, niektóre woluminy były usztywniane deską i zapinane na klamry. W drugiej poł. XVI i później, w XVII-XVIII w., używano skóry białej lub pergaminu naturalnego, bądź też barwionego. Obowiązek oprawy ksiąg sądowych ciążył na pisarzu sądowym w myśl uchwał miejscowych sejmików, potwierdzonych następnie przez konstytucje. P. Dąbkowski: Oprawa ksiąg sądowych poi. „Exlibris" 1918. PRZEPISY KATALOGOWANIA (Instrukcja katalogowa) zob. KATALOG ALFABETYCZNY. PRZERYWNIK zob. WINIETA. PRZESKŁAD, ponowne wykonanie *składu drukarskiego już raz zło żonego tekstu, np. z powodu zmiany formatu, konieczności obłamań (*Włamywanie ilustracji), zmiany stopnia lub rodzaju *czcionki itp. PRZESMYCKI Zenon, pseud. Miriam (1861-1944), awangardowy poeta okresu Młodej Polski, tłumacz, edytor, bibliofil. Bibliofilstwo P. wyrażało się przede wszystkim w jego dążeniu do nadania książce drukowanej charakteru dzieła sztuki przez wyposażenie jej w możliwie najdoskonalszą szatę zewnętrzną. Wydając w 1. 1901-1907 we własnym opracowaniu artystycznym i typograficznym przy współpracy artystów grafików czasop. literackie „Chimera" (30 zeszytów), wywarł duży wpływ na ukształtowanie się młodopolskich kanonów estetyki książki w duchu symbolizmu. Jako edytor dał się poznać przy wydawaniu Pism zebranych Cypriana Kamila Norwida (w 1912 ukazały się 3 t. w układzie typograficznym A