Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Do podpalenia jednak nie doszło, bo osoby, które się tego podjęły, aresztowano. W lecie i na jesieni aresztowano licznych innych członków grupy, a ich procesy odbyły się w roku 1971. 19 maja na plenum KC PZPR referat wygłosił sekretarz KC Bolesław Jaszczuk. Referat i plenum były poświęcone "bodźcom ekonomicznym" lub "bodźcom materialnym". Próbowano ustalić związek płac przeciętnych z "uzyskaniem poprawy wyników ekonomicznych". Od 3 do 14 listopada rozmowy PRL-NRF prowadzili ministrowie spraw zagranicznych. 18 listopada parafowano "Układ między Polską Rzeczpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków". 7 grudnia układ ten podpisali w Warszawie szefowie rządów i ministrowie spraw zagranicznych. Układ stwierdzał, że "istniejąca linia graniczna, której przebieg został ustalony w rozdziale IX uchwał Konferencji Poczdamskiej z dnia 2 sierpnia 1945 roku (...) stanowi zachodnią granicę Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej". Sprawa wyjazdów z Polski osób uważających się za Niemców nie była rozpatrywana w układzie, natomiast rząd PRL ogłosił informację na temat rozwiązywania problemów humanitarnych, w której stwierdzono, że na podstawie umowy między Polskim Czerwonym Krzyżem a Czerwonym Krzyżem NRF w latach 1955-1959 opuściło Polskę około ćwierć miliona osób, a w następnym dziesięcioleciu wyjechało jeszcze 150 tysięcy osób. Rząd PRL deklarował, że "osoby, które na podstawie swej niezaprzeczonej przynależności do narodu niemiec- 169 1969 Wydarzeniem roku były spacery amerykańskich astronautów na Księżycu. Na ziemi walczono w Wietnamie i pacyfikowano Czechosłowację. Wojska radzieckie nie opuściły tego kraju, ale pacyfikacją skutecznie zajmował się miejscowy aparat przemocy. W NRF wykazano wolę uznania granicy między Polską a NRD, choć formę tego uznania należało jeszcze wynegocjować. Po kodyfikacji prawa cywilnego w roku 1964, w Polsce w roku 1969 skodyfikowano prawo karne, dbając nadal o to, by chroniło ono państwo przed niekontrolowanymi działaniami obywateli. Represje pomarcowe trwały, nadal wyjeżdżały za granicę osoby pochodzenia "syjonistycznego". Ukazał się tom wierszy Zbigniewa Herberta "Napis". W księgarniach wykupywano "Ulissesa" Joyce'a w przekładzie Macieja Słom-czyńskiego. Na ekrany weszły filmy Andrzeja Wajdy "Polowanie na muchy" i "Wszystko na sprzedaż". Wyświetlano "Pana Wołodyjows-kiego" Jerzego Hoffmana według Sienkiewicza. W Instytucie Literackim w Paryżu opublikowano "Rozmowy z Gombrowiczem" Dominika de Roux, zaś pod koniec roku zaczęto wydawać "Dzieła zebrane" Gombrowicza. Również pod koniec roku ukazała się praca byłego ministra oświaty Władysława Bieńkowskiego "Motory i hamulce socjalizmu", której autor uznawał uniezależnianie się policji od partii za jedną z sił napędowych niedawnych wydarzeń z 1968 roku. 166 Układy z NRF, strzały na Wybrzeżu ZA GRANICĄ W styczniu rozpoczęły się rozmowy radziecko-zachodnionie-mieckie na temat zawarcia układu o normalizacji stosunków. W ZSRR nadal zsyłano opozycjonistów do więzień, obozów i więzień psychiatrycznych. W roku 1970 w więzieniach psychiatrycznych znaleźli się między innymi Żores Miedwiediew i Natalia Gorbaniewska. W maju aresztowano i w listopadzie skazano Andrieja Amalrika na 3 lata obozu pracy. 19 marca w Erfurcie w NRD spotkali się premier NRD Willi Stoph i kanclerz NRF Willy Brandt. Było to pierwsze tego rodzaju spotkanie polityków z NRD i z NRF. Następne odbyło się 21 maja w Kassel w NRF. Doprowadziły one do negocjacji i do podpisania w roku 1972 układu między NRF a NRD. Wojska północnowietnamskie używały terytorium Kambodży jako bazy do ataków na Wietnam Południowy. W nocy z 30 kwietnia na l maja wojska amerykańskie i pohidniowowietnam-skie rozpoczęły, akcję wojskową na terytorium Kambodży, rozszerzając tym samym teren działań wojennych na Półwyspie In-dochińskim. 12 sierpnia podpisano w Moskwie układ między NRF i ZSRR. Obie strony zobowiązały się do 167 1969 l Projekt zmian prawa karnego przewidywał między innymi karalność tak zwanego pasożytniczego trybu życia. Karze miał podlegać ten (lub ta), co taki tryb życia prowadzi, "czyniąc sobie stałe źródło dochodu z niegodziwego procederu". Ustawodawcy w rezultacie zrezygnowali z tych aluzyjnych sformułowań. Na karanie "osób uchylających się od pracy" zdecydowano się dopiero w latach osiemdziesiątych. 29 kwietnia Sejm uchwalił ustawę "o pracowniczych urlopach wypoczynkowych", zrównującą uprawnienia pracowników "fizycznych" i "umysłowych", z tym, że szybkość uzyskiwania uprawnień zależała od wykształcenia. Według ustawy, po roku pracy przysługuje 14 dni roboczych urlopu, po trzech latach - 17, po sześciu latach - 20, po dziesięciu latach - 26. Obliczając staż pracy dolicza się pewną liczbę lat zależną od wykształcenia. Gdy pracownik ukończył szkołę wyższą, dolicza się 8 lat, czyli po dwu latach pracy uzyskuje się uprawnienia najwyższej kategorii. Przed wyznaczonymi na l czerwca wyborami do Sejmu Władysław Gomułka wygłosił 17 maja przemówienie, którego znaczna część była poświęcona stosunkom z NRF. Gomułka powoływał się na wypowiedź Willy Brandta ze zjazdu SPD w marcu 1968 roku dotyczącą "uznania względnie respektowania linii Odry-Nysy do czasu uregulowania na mocy traktatu pokojowego". Gomułka powiedział: "Nie ma przeszkód natury prawnej, aby NRF nie mogła uznać istniejącej granicy zachodniej Polski za ostateczną. W każdej chwili gotowi jesteśmy zawrzeć z NRF taki układ międzypaństwowy, podobnie jak 19 lat temu zawarliśmy w tej sprawie układ z NRD". 18 maja w Krakowie zebrano na stadionie Cracovii "młodych wyborców ziemi krakowskiej". Zaaprobowali oni "pełnym aplauzem" list do Gomułki, stwierdzający, że spełnią obywatelski obowiązek "oddania wszystkich naszych głosów na kandydatów FJN". l czerwca odbyły się wybory do Sejmu i rad narodowych. Podano, że w wyborach wzięło udział ponad 97% osób uprawnionych, zaś kandydaci Frontu Jedności Narodu otrzymali powyżej 99% ważnych głosów. Według podanych wyników, okręg w Sosnowcu przewyższył inne procentem głosów na kandydatów "mandatowych". Wszyscy otrzymali powyżej 99,6% głosów. Na początku lipca odbył się proces trzech osób, w którym wyroki po 3 lata więzienia z artykułu 23 mkk otrzymali Leon Zawadzki i Bernard Karawacki. Materiałem stanowiącym podstawę oskarżenia były utwo- 164 " 1969 ry literackie i publicystyczne Leona Zawadzkiego oraz teksty przywiezione przez niego z ZSRR, a wśród nich program Wszechrosyjskiego Społeczno-Chrześcijańskiego Związku Wyzwolenia Narodu. 18 lipca w obecności władz partyjnych uruchomiono w Warszawie Centrum Radia i Telewizji