Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Prawo finansowe 419 Ryć. 51. Prawo finansowe Prawo finansowe Na prawo finansowe składa się: prawo budżetowe, prawo finansów lokalnych, prawo podatkowe, prawo celne, prawo dewizowe, prawo bankowe, prawo finansów spółek handlowych, prawo bilansowe (rachunkowości i sprawozdawczości finansowej). Każdy z tych działów jest oparty na odrębnych ustawach i wyraźnie się wyodrębnia. Zarówno treściowe, jak i formalne przeobrażenia mają wyraźny związek z harmonizacją prawa ze standardami Unii Europejskiej. zmiany po 1989 roku Prawo finansowe nie jest skodyfikowane. Do osiągnięć ostatnich lat należą ustawy: o rachunkowości, o biegłych rewidentach i ich samorządzie, wielokrotnie nowelizowana ustawa o działalności ubezpieczeniowej. Jest ponadto nowy kodeks celny, nowe prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, ordynacja podatkowa, prawo bankowe, ustawa o NBP, ustawa o finansach publicznych. Zniesiono archaiczne w systemie gospodarki rynkowej podatki (wyrównawczy, od wzrostu wynagrodzeń, obrotowy), wprowadzono zaś: powszechny podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy. Osiągnięcia w zbliżaniu rozwiązań do wspólnotowych są spore, jednak w dalszym ciągu system podatkowy budzi wiele zastrzeżeń, sektor bankowy wymaga dalszych zmian, słabo rozwinięty jest rynek usług finansowych, zwłaszcza wobec konieczności dostosowania Polski do zasady swobody świadczenia usług. Konstytucja o finansach publicznych Finanse publiczne mają swoją specjalną regulację konstytucyjną (rozdział X Konstytucji RP). Konstytucja stanowi, że podstawowe zagadnienia dotyczące finansów publicznych muszą być regulowane w drodze ustaw. To rozwiązanie ma zapobiec woluntarystycznemu i manipu- 420 XIII. Zasady gałęzi prawa lacyjnemu kształtowaniu finansowej polityki państwa przez organy władzy wykonawczej. Szczególne znaczenie dla stanu finansów państwa ma zakaz zaciągania przez państwo pożyczek (albo udzielania gwarancji i poręczeń finansowych), które powodowałyby, iż dług publiczny przekroczyłby wartość 60% rocznego produktu krajowego brutto (PBK). Obszerny art. 227 w całości poświęcony został Narodowemu Bankowi Polskiemu (por. rozdział X). Konstytucja zawiera też przepisy w bezpośredni sposób odnoszące się do problematyki podatkowej. Z uwagi na to, że przepisy ustawy zasadniczej stosuje się bezpośrednio, Konstytucja staje się także źródłem prawa podatkowego. Podatki i inne daniny publiczne obciążające określoną kategorię podmiotów mogą być ustanowione jedynie w drodze ustawowej. Ta sama zasada dotyczy ustalania stawek podatkowych, katalogu i kryteriów przyznawania ulg i zwolnień podatkowych oraz zasad umorzenia podatku. Jednym z najważniejszych zagadnień, jakim poświęcony został rozdział X Konstytucji „Finanse publiczne", jest sprawa budżetu państwa. Ustawa budżetowa jest ustawą szczególną, tak ze względu na jej charakter merytoryczny, jak i na odmienności w jej uchwalaniu w stosunku do pozostałych ustaw. Budżet jest planem finansowym, obejmującym dochody i wydatki państwa, uchwalanym jedynie w formie ustawy na okres roku kalendarzowego. ustawa o finansach publicznych Ważnym wydarzeniem w polskim prawie finansowym było uchwalenie 26 listopada 1998 r. ustawy o finansach publicznych (Dz.U. nr 155, póz. 1014 z późn. zm.). Ustawa zalicza do sektora finansów publicznych: — organy władzy publicznej i podległe im jednostki organizacyjne, — państwowe osoby prawne oraz inne państwowe jednostki organiza cyjne nie objęte Krajowym Rejestrem Sądowym, których działal ność jest finansowana ze środków publicznych w całości lub czę ści, z wyjątkiem: przedsiębiorstw państwowych, banków państwo wych, spółek prawa handlowego. Sektor finansów publicznych dzieli się na sektor rządowy i samorządowy. 11. Prawo rolne 421 Ogólnie, do sektora finansów publicznych zaliczają się tylko te podmioty państwowe, których działalność jest finansowana ze środków publicznych w całości lub części. zasady finansów publicznych Wśród zasad ogólnych finansów publicznych wymienia się: — zasadę jawności finansów publicznych (jawność debat budżetowych, jawność ustawy budżetowej, jawność długu publicznego), — zasadę przejrzystości finansów publicznych (jawność materialna, czyli jasność i czytelność rozwiązań), — zasadę niefunduszowania, tj. niewiązania dochodów publicznych z poszczególnych tytułów z przeznaczeniem na sfinansowanie imiennie określonych wydatków, — zasadę prognostycznego charakteru dochodów ujętych w budżetach jednostek sektora finansów publicznych i dyrektywnego charakte ru ich wydatków i rozchodów, — zasadę pobierania dochodów i ponoszenia wydatków określonych w budżecie państwa na podstawie odrębnych ustaw, nie zaś na podstawie ustawy budżetowej, — zasadę dokonywania wydatków publicznych w sposób celowy, oszczędny i terminowy oraz w zgodności z budżetem i planem finansowym jednostki sektora finansów publicznych, — zasadę odrębnego traktowania bezzwrotnych środków pochodzą cych ze źródeł zagranicznych. Przedstawienie zasad innych działów prawa finansowego przekracza ramy tego podręcznika