Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

2.2.6. Rodziny czasowo niepełne ze względu na długotrwały pobyt rodzica za granicą. W niektórych regionach Polski np. w województwach zaliczanych do tak zwanej ściany wschodniej (woj. łomżyńskie, białostockie, bialskopodlaskie), na Pogórzu (woj. rzeszowskie, tarnowskie) oraz w mniejszym stopniu w innych województwach obserwuje się rodziny charakteryzujące się mniej lub bardziej długotrwałą nieobecnością pracującego za granicą rodzica. W ostatnich latach zjawisko to nasila się głównie ze względów ekonomicznych i obejmuje coraz większą liczbę rodzin. Problem ten ma znaczenie teoretyczne i praktyczne. Wartość teoretyczna wynika ze złożoności zagadnienia. Trudno jest bowiem ustalić, czy i jakie czynniki determinują umacnianie się bądź osłabienie więzi społecznych i emocjonalnych w tych rodzinach. Znaczenie praktyczne wynika z faktu, że tysiące rodzin narażonych jest na swoiste doświadczenie, związane z niebecnością jednego lub obojga rodziców. W literaturze najbliższe rodzinie czasowo niepełnej ze względu na nieobecność rodzica przebywającego za granicą104 sąrodziny marynarskie105. Interesujące badania rodzin, których główny żywiciel przebywa za granicą "na kontrakcie" w celach zarobkowych, przeprowadził R. Dyoni-ziak. Centralnym problemem przeprowadzonych badań była kwestia, czy czasowa nieobecność ojca zakłóca funkcjonowanie rodziny i prawidłową socjalizację młodego pokolenia. Wynika z nich, że okresowa nieobecność rodzica ma nie zawsze negatywne konsekwencje. Prawdąjest (wg R. Dyoniziaka), że długotrwały pobyt ojca za granicą wpływa dezintegrujące na życie rodzinne. Dłuższa niż roczna nieobecność rodzica wpływa dezintegrujące na więzi rodzinne, roczny zaś kontrakt za grani- f 70 cąnie powoduje załamania się więzi w rodzinie. Regułą okazała się zmiana ról społecznych ojców i matek. Matki musiały podejmować nowe obowiązki oraz stały się jedynymi rozjemcami spraw codziennych rodziny. Kobiety, które miały pretensje do mężów, pod wpływem rozłąki stały się wobec nich mniej krytyczne. W rodzinach tych badacz wyodrębnił wyraźne procesy integracyjne jak i dezorganizacyjne. Integrujące nieobecność ojca wpłynęła na dzieci, gdyż wyraźnie stosowały się do zaleceń nieobecnego ojca. Ojcowie ci często żądali szczegółowych informacji o zachowaniu i postępach w nauce, udzielali rad i wskazówek. Pomoc materialna ze strony ojców również umacniała ich pozycję społeczną106. Na dezintegrację rodziny wpłynął fakt, że dzieci przyzwyczajały się do bieżących decyzji matek, jako osób najważniejszych w rodzinie. Dzieci w czasie pobytu ojca za granicą łatwiej ulegaj ą wpływowi grup rówieśniczych Występuje tu różnica między dziećmi do lat czternastu i dziećmi, starszymi. Nieobecność ojca i brak jego "silnej ręki" powoduje, że dzieciom starszym nie wystarcza więź tylko z matką i częściowo przechodzą pod wpływ grup rówieśniczych, nie zawsze korzystny dla życia rodziny. E. Hurlock107 twierdzi, że okresowe rozbicie rodziny może bardziej zagrażać stosunkom rodzinnym, niż rozbicie stałe. Okresowa nieobecność rodzica stwarza sytuacje stresowe /arówno dla dziecka, jak i dla rodziców i prowadzi do pogars/ania sio stosunków rodzinnych. Rodzina musi najpierw dostosować się do ro/la.ki, a pó/nicj do ponownego połączenia. Specyfika rodzin czasowo niepełnych /. powodu długotrwałej nieobecności rodzica lub rodziców pr/ebywających /a granica., różni się zasadniczo od rodzin pełnych i rodzin niepełnych. Kod/iny te prawnie są rodzinami pełnymi , gdyż przez cały czas rozłąki twor/ą wspólnotę rodzinną, jednak ze względu na wyjazd rodzica, rod/ina la musi funkcjonować bez udziału nieobecnego rodzica. Są to rod/.iny pełne, jednak przez długi czas swego istnienia przejawiają wiele cech rod/iny niepełnej. Rodziny te nie są też rodzinami niepełnymi, gdyż c/łonkowie rodziny przez okres nieobecności rodzica mająpoczucie więzi z nim. Więzi te są tym silniejsze im krótszy jest pobyt rodzica za granicą oraz im częstsze sąjego kontakty z poszczególnymi członkami rodziny np. odwiedziny, rozmowy telefoniczne, listy, kasety magnetowidowe i audiowizualne, prezenty. Pisząc o zagrożeniach współczesnej rodziny A. Kwak108 zauważa, że: (...) migracja zarobkowa młodych ludzi powoduje dłużej lub krócej trwającą rozłąkę z rodziną obojga bądź jednego z małżonków, najczęściej jednak mężczyzn109