Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Niektóre uwarunkowania wydłużają okres trwania śmierci klinicznej (powyżej 6 minut), np. hipotermia (topielcy), zatrucia (barbiturany, alkohol etylowy). W przypadku niepodjęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej u poszkodowanego dojdzie do stanu określanego śmiercią biologiczną. Jest to nieodwracalne ustanie czynności wszystkich komórek organizmu. Wyróżnia się także śmierć społeczną, która polega na uszkodzeniu kory mózgowej przy zachowanej czynności niższych struktur ośrodkowego układu nerwowego. Obecnie zgodnie z tzw. „nową zmodyfikowaną definicją" warunkiem konieez-nym, ale i wystarczającym do uznania śmierci człowieka jako całości jest śmierć pnia mózgu. Mówi się wówczas o śmierci osobniczej. Ponieważ około 70% wszystkich przypadków zatrzymania krążenia występuje poza szpitalem, często w domu ofiary, stąd szybka interwencja przez obserwatora, którym jest najczęściej laik, tj, powiadomienie karetki pogotowia i rozpoczęcie podstawowych metod podtrzymywania życia, może znacznie poprawić ostateczny wynik. ] e dwa elementy stanowią pierwsze ogniwa tzw. łańcucha przeżycia, do którego ualeźą także wczesne wykonanie defibrylacji elektrycznej oraz wczesne zastosowa- !i Zbigniew Żaba, Małgorzata Grześkowiak nic zaawansowanej pomocy przyrządowej. Jes( zrozumiale, że im wcześniejsza pomoc tym lepszy oslaleczny efekt Łańcuch przeżycia Podstawowe metody podtrzymywania życia (BLS — Basic Life Support) obejmują czynności utrzymania drożności dróg oddechowych i podtrzymywania oddychania i krążenia. Zawierają następujące elementy: wstępną ocenę, udrożnienie dróg oddechowych, wentylację powietrzem wydechowym ratownika i masaż serca* Resuscytacja krąźcniowo-oddechowa (CPR Cardiopulmonary Resuscttalion) jest to zespół czynności diagnostyczno-ralowniczych, które mają na celu zahamowanie procesu umierania poprzez zastąpienie czynności krążenia i oddychania do czasu ich powrotu i przywrócenia do życia. W określeniu BLS jest zawarte, że nie są używane żadne przyrządy i jeżeli jest zastosowany prosty przyrząd udrażniający drogi oddechowe lub maska twarzowa do prowadzenia oddechu usta — maska, wówczas mówi się o pomocy bezprzyrządowej z dodatkami. Celem BLS jest trzymanie odpowiedniej wentylacji i krążenia, zanim zostaną użyte środki, aby znieść islniejąeą przyczynę zatrzymania. W książce tej przedstawione zostaną podstawowe zasady podtrzymywania życia oraz postępowanie w przypadku zadławienia, zarówno u osób dorosłych jak i u dzieci i niemowląt, które zastały opracowane na podstawie najnowszych standardów wg ILCOR 7 roku 2000, które oparte są na aktualnych i wiarygodnych do-, wodach naukowych. 1.2. Resuscytacja krą/eniowo*oddechowa — algorytmy Algorytmy określające postępowanie dotyczące prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej, różne do lej pory w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej, zostały w roku 2000 ujednolicone przez ILCOR (International Liaison CommUtee on Resusciłalion). Istotną nowością, która została wprowadzona przez ILCOR, było dokonanie podziału osób udzielających pomocy na fachowych pracowników oraz na laików, co ma swoje konsekwencje w zakresie ich szkolenia. Niżej zostaną przed sławione algorytmy, które są anonsowane dla fachowych pracowników z zasygnalizowaniem różnic w postępowaniu prowadzonym przez laików. 12 Zatrzymanie krążenia i oddychania W postępowaniu resuscytacyjnym w zależności od wieku poszkodowanego dokonano podziału na: — dorosłego —jest to osoba powyżej 8 lal, — dziecko — osoba między 1-szym rokiem do 8 lal, —- i niemowlę — do 1 -go roku życia. Resuscytację prowadzi się według schematu: A (Airway — drogi oddechowe), B (Brcalhing — oddychanie), C (Circulation - krążenie). 1.2,1* Resuscytacja dorosłego (powyżej 8-go roku życia) Punkt A — Airway (drogi oddechowe) Poszczególne etapy punktu A to: A,l. Sprawdzenie przytomności. A.2. Wezwanie pomocy. A,3, Ułożenie na plecach, A.4. Udrożnienie dróg oddechowych, Oto szersze omówienie kolejnych etapów punktu A: A-I- Sprawdzenie, czy poszkodowany jest przytomny Ratownik chwyta poszkodowanego za oba barki, delikatnie nimi potrząsa i równocześnie zadaje proste [I] pytania np. Co się siało? Jeśli nie ma żadnej reakcji tzn,f że poszkodowany jest nieprzytomny, (rys, 1) A-2. Wezwanie pomocy — cali lirst (rys, 2) Ratownik, który sLwicrdził, że poszkodowany jest nieprzytomny musi jak najszybciej wezwać pomoc. Określane jest to terminem „cali first" (najpierw zawołaj), Wyjąlek od tej reguły stanowią: podtopieni, poszkodowani z urazem, zatruci lekami, u których podobnie jak u dzieci i niemowląt należy wezwać pomoc po jednominutowej resuscytacji. Tę zasadę określono jako „cali fast" (zawołaj szybko). 13 Małgorzata Grześkowiak Jeśli w pobliżu miejsca zdarzenia, oprócz ratownika, znajduje się inna osoba, to ona może wezwać Pogotowie Ratunkowe. Konieczność jak najszybszego wezwania pomocy u dorosłego wynika z przyczyny zatrzymania krążenia i oddychania u tej grupy poszkodowanych. U dorosłych pierwotną przyczyną są zaburzenia krążenia (np. zawał mięśnia sercowego), a wtórną jest zatrzymanie oddychania. Ponieważ najczęściej zatrzymanie krążenia u dorosłych przebiega w obrazie migotania komór, co leczy się defibrylacją, której elekt zależy od czasu jej wykonania. Stąd wynika potrzeba szybkiego wezwania pomocy, dysponującej odpowiednim sprzętem, aby poszkodowany miał jak największe szanse na uratowanie. A.3. Ułożenie na plecach — na twardym podłożu Jeśli poszkodowany leży na brzuchu, lub na boku przed ułożeniem go na plecach należy wykluczyć urazy głowy i kręgosłupa. Jeśli istnieje podejrzenie o taki uraz poszkodowanego najpierw należy unieruchomić, a następnie obrócić do pozycji leżącej na plecach (rys- 3), Pozycja leżąca na plecach jest najbardziej odpowiednia dla sprawdzania objawów życiowych i dla prowadzenia resuscytacji. Ułożenie na twardym podłożu, bądź leż podłożenie pod klatkę piersiową sztywnego przedmiotu np. deski — zapewnia efektywność prowadzenia masażu serca, jeśli będą do niego wskazania. A.4. Udrożnienie dróg oddechowych U osoby nieprzytomnej, która leży na wznak, wskutek obniżonego napięcia mięśni samoistnie dochodzi do zablokowania górnych dróg oddechowych przez; — opadający siłą ciężkości język — oraz opadającą nagłośnię, która zamyka wejście do krtani (rys, 4), [4] 14 Zatrzymanie bmązenia i oddychania Pow-stającą z lej przyczyny niedrożność górnych dróg oddechowych można zlikwidować poprzez wykonanie odpowiednich rękoczynów: — odgięcia głowy ku tyłowi z uniesieniem żuchwy (rys