Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

286-291 Roszczenia regresowe miêdzy wierzycielami solidarnymi reguluj¹ podob- 292 ne normy, jakie obowi¹zuj¹ w stosunkach miêdzy d³u¿nikami solidarnymi (por. art. 378 KC). Miêdzy tymi samymi wierzycielami i d³u¿nikami mo¿e równoczeœnie ist- 293 nieæ zarówno solidarnoœæ bierna, jak i czynna. III. Struktura prawna zobowi¹zañ solidarnych Pomimo ró¿nic wystêpuj¹cych miêdzy solidarnoœci¹ czynn¹ a biern¹ pojawia 294 siê tu wspólne pytanie o strukturê prawn¹ tych stosunków zobowi¹zaniowych. Klasyczna doktryna polska przychyla siê ku koncepcji wieloœci wiêzów 295 obligacyjnych w zobowi¹zaniach solidarnych, eksponuj¹c dopuszczalnoœæ zajmowania niejednolitej pozycji prawnej przez poszczególnych d³u¿ników lub wierzycieli solidarnych. W ujêciu tym zobowi¹zania solidarne s¹ w zasadzie niezale¿ne, a wi¹¿e je tylko wspólny cel, którym jest zabezpieczenie i u³atwienie realizacji praw wierzyciela. Jednak¿e w nowszej literaturze zaczyna dominowaæ trafniejszy -jak siê 296 zdaje - pogl¹d, który traktuje te zobowi¹zania jako jeden stosunek prawny, aczkolwiek o zró¿nicowanej wewnêtrznie strukturze przez to, ¿e dla realizacji tego sjimego œwiadczenia przys³uguje ró¿nym podmiotom lub przeciwko ró¿nym podmiotom szereg roszczeñ. Podstawowym argumentem przemawiaj¹cym na rzecz koncepcji ujmuj¹cej zobowi¹zanie solidarne w ramy jednego stosunku zobowi¹zaniowego jest to, ¿e zawsze przedmiotem tego stosunku pozostaje jedno œwiadczenje, które, je¿eli zostanie spe³nione, stosunek zobowi¹zaniowy gaœnie ze skutkiem dla wszystkich podmiotów1. IV. Solidarnoœæ niew³aœciwa **> Instytucja ta jest tworem nauki i judykatury. St¹d wystêpuje ona pod ró¿- 297 nymi nazwami (solidarnoœæ: przypadkowa, pozorna, nieprawid³owa, niezupe³na, in solidum), które w znacznej mierze wyra¿aj¹ ogromn¹ rozbie¿noœæ ocen prawnych, jakie s¹ w tym wzglêdzie reprezentowane w literaturze, a tak¿e i w judykaturze2. 1 B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wyrz¹dzenie, s. 84; A. Klein, Istota, s. 212 i 213; E. £êtowska, [w:] System, s. 32. • Por. bli¿ej D. Zawisfowski, Powstanie i cechy zobowi¹zañ in solidum, [w:] O Ÿród³ach i elementach stosunków cywilnoprawnych, Kraków 2000, s. 427 i n. Nb. 292-297 104 Rozdzia³ III. Wieloœæ wierzycieli lub dlu¿ników 298 W ka¿dym razie chodzi tu o analizê sytuacji polegaj¹cej na tym, ¿e d³u¿nicy z ró¿nych tytu³ów prawnych zobowi¹zani s¹ spe³niæ na rzecz tego samego wierzyciela identyczne œwiadczenie - z tym skutkiem, ¿e spe³nienie go przez jednego z d³u¿ników zwalnia pozosta³ych. Równoczeœnie nie ma ani umowy, ani przepisu prawnego, uzasadniaj¹cego powstanie zobowi¹zania solidarnego. Pomimo to ka¿dy z d³u¿ników odpowiada wobec wierzyciela za ca³oœæ œwiadczenia. Przyk³ad: X ma roszczenie przeciwko swojemu pracownikowi na podstawie umowy o pracê z tego powodu, ¿e nie dope³ni³ on obowi¹zku pieczy nad mieniem przedsiêbiorstwa, a ponadto ma drugie roszczenie przeciwko z³odziejowi rzeczy nale¿¹cej do mienia przedsiêbiorstwa. W literaturze bronione s¹ trzy pogl¹dy objaœniaj¹ce te zjawiska. Pierwsza koncepcja ujmuje je jako instytucjê zupe³nie odrêbn¹ od solidarnoœci (zobowi¹zanie in solidum} o swoistych cechach. Druga - traktuje je jako przypadkowy zupe³nie zbieg niezale¿nych od siebie roszczeñ, co tak¿e nie uzasadnia ¿adnych powi¹zañ z konstrukcj¹ prawn¹ solidarnoœci. Wreszcie wed³ug trzeciego pogl¹du uzasadnione jest tworzenie osobnej kategorii solidarnoœci niew³aœciwej (nieprawid³owej). Ta ostatnia koncepcja wydaje siê najodpowiedniejsza. W konsekwencjach praktycznych otwiera ona mo¿liwoœæ analogicznego stosowania niektórych przepisów o solidarnoœci do analizowanego tu zjawiska. Dotyczy to na pewno art. 371-373 KC; z kolei z ca³¹ pewnoœci¹ do analogicznego stosowania nie nadaj¹ siê przepisy reguluj¹ce roszczeaia'regresowe (art. 376 KC), jak równie¿ art. 374 i 375 § 2 KC1. Roszczenia regresowe d³u¿nika, który zaspokoi³ wierzyciela, wzglêdem innych podmiotów zobowi¹zaniowych powinny opieraæ siê na ogólnych zasadach prawa cywilnego, a zw³aszcza na analogicznym stosowaniu art. 411 § 3 KC. W myœl tego przepisu, ten kto naprawi³ szkodê, za któr¹ jest odpowiedzialny mimo braku winy, ma zwrotne roszczenie do sprawcy, je¿eli szkoda powsta³a z winy sprawcy (por. zw³aszcza uchw. SN (7) z 21.10.1997 r.; opubl. OSN 1998, póz. 19). Przyk³ad: Je¿eli w przedstawionej wy¿ej sytuacji pracownik zap³aci odszkodowanie osobie zatrudniaj¹cej go, to bêdzie mia³ regres do z³odzieja. § 9. Zobowi¹zania niepodzielne i podzielne Literatura: T. Dybowski, [w:] System, t. III, cz. l, § 13; E. £êtowska, [w:] System, t. III, cz. l, § 23, 24, 26; W. Czachórski, Zobowi¹zania, § 11; M. Sychowicz, [w:] Komentarz do KC, ks. 111, t. l, s. 105 i n.; K. Zawada, [w:] Pietrzykowski, KC. Komentarz, s. 854 i n. 1 Por. bli¿ej A.'. Zawada, [w:] Pietrzykowski, KC. Komentarz, s. 678-680. Nb. 298 9