Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Przechodzc na grunt nauk spoBecznych pluralizm ujawnia si jako idea (ideologia?), postulat lub praktyczna wskazówka do dziaBaD politycznych oraz jako stan rzeczywisto[ci spoBecznej  s to trzy sposoby ujmowania i rozumienia tego pojcia w socjologii, czy politologii (por. BabiDski 32 1998: 40) . Trzeba zaznaczy, |e jest to rozró|nienie wci| bardzo ogólne. Mo|na by sobie |yczy, by jasno daBo si odkre[li i rozró|ni to, co jest elementem ideologicznej czy politycznej rywalizacji (a w tej rywalizacji pluralizm mo|e pojawia si we wszystkich trzech  wcieleniach") od tego, co jest kategori socjologiczn. Faktem jest jednak brak rozró|niania tych znaczeD pluralizmu w potocznym jego rozumieniu jak i w literaturze. Potrójne znaczenie pluralizmu szczególnie jest spltane na styku polityki, politologii i socjologii polityki. Polityka pluralizmu, paDstwo, czy spoBeczeDstwo pluralistyczne, to terminologia pojawiajca si we wszystkich tych dziedzinach |ycia i nauki oraz we wszystkich podanych znaczeniach. Nie jest oczywi[cie tak, |e autorzy nie zdaj sobie sprawy z wieloznaczno[ci u|ywanego terminu. Czsto jednak mo|liwo[ oddzielenia ró|nych znaczeD pluralizmu przy opisie szeroko rozumianej politycznej sfery |ycia spoBecznego jest naprawd trudna. Co istotne, czsto w politycznych koncepcjach pluralizmu pod tym pojciem kryje si nie tylko ró|norodno[ podmiotów |ycia politycznego, ale ich równo[ (Gross 1992: 51,62 i nast.; McLennan 1995: 92-93,99). Faktycznie, z perspektywy opisu i analizy |ycia spoBecznego, istnienie ró|norodno[ci jakichkolwiek kategorii podmiotów spoBecznych nie wi|e si w |aden sposób z równo[ci tych podmiotów  ani logicznie, ani semantycznie15. Problem nakBadania si analitycznego i ideologicznego ujmowania pluralizmu nie jest obcy socjologii stosunków etnicznych, jednak dotyczy przede wszystkim pluralizmu w sferze |ycia politycznego spoBeczeDstwa. Wida to w pracy Michaela Novaka. Z jednej strony rozpoznaje on spoBeczeDstwo amerykaDskie jako etnicznie i kulturowo zró|nicowane, pluralistyczne:  W sposób nieunikniony w ka|dym z nas, (...) istnieje do[ znaczne dziedzictwo po pradziadkach