Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

33.7. Wielofunkcyjność w granicach realnych możliwości Społeczne zapotrzebowanie na interwencyjno-kompensacyjną opiekę nad dziećmi, pozbawionymi z różnych przyczyn opieki rodzinnej - pierwszy wyznacznik modelu-wzorca domu dziecka - obejmuje różne kategorie dzieci: w różnym wieku, obojga płci, mieszczące się w szeroko pojętej normie i na jej pograniczu, mające określone defekty i niesprawności, ociężałe umysłowo, opóźnione w rozwoju, lekko upośledzone. Z drugiej strony, potrzeby ponadpodmioto-we tych dzieci oraz odpowiadające im wymagania opieki, a także wskazania | wychowawcze - drugi i trzeci wyznacznik tego modelu - wymagają w zasadzie takiej samej, względnie normalnej, chociaż w pewnym stopniu bardziej elastycznej, zróżnicowanej i zintensyfikowanej opieki. Potwierdza to między innymi f względnie normalny, niespecjalistyczny charakter opieki nad dziećmi z lekkim i umiarkowanym upośledzeniem, przebywających w domach dziecka i w internatach szkół specjalnych. Istnieją także dostateczne podstawy do twierdzenia, że w takich "mozaikowych", zróżnicowanych zespołach, w których poszczególnym kategoriom podopiecznych wystarcza obiektywnie względnie normalna opieka, jest więcej potencjalnych możliwości zaspokajania ich potrzeb, kompensowania deprywacji i braków, doprowadzania do normy, zapobiegania frustracjom, aniżeli ewentualnie w obrębie wyselekcjonowanych, jednorodnych kategorii. Można założyć, że w układach zróżnicowanych szczególne korzyści mogą wynosić dzieci będące pod różnymi względami poniżej pożądanej normy i wymagające wielorakiej stymulacji dla jej osiągnięcia. Warto tu również odwołać się do zinterpretowanego wyżej założenia, głoszącego konieczność przyswojenia postulowanemu modelowi domu dziecka humanistycznych wzorów życia. Otóż jednym z nich jest niewątpliwie życie w zespołach zróżnicowanych. Gdy zatem nie zachodzi po temu obiektywna konieczność, to najczęściej pozory, względy wąsko praktycystyczne i wątłe racje specjalizacji mogą przemawiać za tworzeniem "wyprofilowanych" i "wyspecjalizowanych" domów dziecka. , Od dziesiątków już lat pokutuje w naszym kraju przekonanie - opartd zapewne na pozorach, mitach i wąsko praktycystycznych przesłankach, a obejmujące co najmniej osoby decydujące o tym - że dzieci od lat trzech, wymagające opieki zakładowej, muszą korzystać z niej w domach małego dziecka, "m własnym gronie". Taka też jest oczywiście praktyka "wyprofilowanej" opiekinulj tymi dziećmi, realizowana przez pielęgniarki służby zdrowia. Od szeregu już lii J Podstawowe wyznaczniki, założenia i elementy modelu-wzorca domu dziecka 123 także mówi się i pisze, na podstawie badań empirycznych, iż placówki te są czynnikiem choroby sierocej ich podopiecznych14. Równocześnie domy dziecka - według statutu - przeznaczone są tylko dla dzieci powyżej trzech lat. Stąd też nasuwa się wniosek, że dom dziecka może i powinien być placówką w określonych granicach uniwersalną, wielofunkcyjną, otaczającą opieką całkowitą przede wszystkim potrzebujące jej dzieci względnie normalne i z niewielkimi odchyleniami od normy w wieku opiekuńczym, to jest od okresu najmłodszego do usamodzielnienia życiowego. Dlatego też podstawowym a zarazem jedynym kryterium kierowania dzieci do tej placówki byłaby po prostu jej rzeczywista zdolność do otoczenia ich należytą opieką i skutecznego oddziaływania wychowawczego. Spełniając ten postulat dom dziecka zyskałby walory względnie normalnego, zgodnego z wymogami życia układu opiekuńczo-wychowawczego, służącego swemu najbliższemu środowisku społecznemu. 3.3.8. Urzeczywistnianie wartości opieki rodzinnej Przystępując do opracowania modelu-wzorca domu dziecka niepodobna pominąć tak podstawowego źródła inspiracji, jakim jest niewątpliwie opieka rodzinna. Dlatego wypada tu chociaż w największym skrócie przypomnieć to, czym ona jest, jakie ma znaczenie i co można z niej przejąć do interesującego nas modelu. Otóż należy przede wszystkim podkreślić, że opieka rodzinna jest najbardziej pierwotną postacią opieki, tak w filogenetycznym, jak i ontogenetycznym rozwoju człowieka. Zajmuje ona współcześnie centralną i dominującą pozycję wśród innych form opieki, stanowiąc dla nich pierwowzór. Urzeczywistnia w sobie wiele doniosłych wartości dla życia jednostkowego i społecznego i jako taka jest generalnie nie do zastąpienia