Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Na wniosek gły Da- szyiiskiego, Korfantego, Stolarskiego, Witosa i stukil udziesię- ciu innych posłów ze wszystkich klubów - uchwalono : "Sejm przyjmuje do wiadomości oświadczenie Józefa Piłsudskiego, że składa on w ręce sejmu urząd Naczelnik a Państwa, i wyraża mu podziękowanie za pełne trudów sprawowanie urzgdu w służ- bie ojczyzny. Aż do ustaR owego uchwalenia tej części konsty- tucji, która określi zasadnicze przepisy o organizacji naczelnych arładz w państwie polskim, sejm po erza mu dalsze sprawowa- nie urzędu Naczelnika Państwa". Piłsudskiego, gdy wrócił na sa- lę obrad, powitano burzliwymi oklaskasni i kwiatami. Ale wrae z tymi owacjami spada ł tu na niego gorzki o '.oc niechgci i nie- ufności jednych, a wybujałej u drugich tendencji do nieogra- niczonej ws2echwładzy sejmu. Uchwalone jednocześnie "zasa- dy spraiwowania urzędu", znane pod nazwą "Małej Konsty- tucji" ograniczały jaskrawo kompetencje Piłsudskiego, jako Naczelnika Państwa s). Wywołają też z czasem szereg konflik- tów migdzy nim a sejmem, napełnią go goryczą i skutkami swymi zmus2ą go w 1922 do rezygnacji z kandydatury na pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej. 49) Sprawę tę omawiam szerzej w ramach problemu konstytu- cyjnego w rozdziale dziesiątym. Tu ograniczam się do podania tyl- ko treści "Małej Konstytucji", ktb a miała byb "tymczasową," a obo- wiązywała dwa lata: "Władzą suwerenną f ustawodawczą w pań- stwie polskim jest sejm ustawodaa'czy, ustawy ogłasza marszałek sejmu z kontrasygnaturą prezydenta ministrów i odnośnego mini- stra fachowego. Naczelnik Państwa jest przedstawicielem państwa i najwytszym wykonawcą uchwał sejmu w sprawach cywilnych i woj- skowych. Naczelnik Państwa powołuje rząd w pełnym składzie na podstawie porozumienia z sejmem. Naczelnik Państwa oraz rząd są odpowiedzialni przed sejmem za sprawowanie swego urzgdu. Akty państwowe Naczelnika Państw,a wymagają podpisu odnośnego mi- nistra ". KONIEC TO1ůZU. PIERWSZEGO. UZUPEŁN I EN IA. Do str. !0, prz9Pls 15 : A1. Kraushar w wspomnieniu s 'ym lAlkar : "Czasy szkolne Apuchtina kartks z pamiętnika" Warszawa, 1916) podaje odbitkę medalu brążowego wybitego w 1897 ńiewiadomo gdzie i niewiadomo przez kogo, s przedstawtającego popiersie Apuchtina z napisem na odwrocie: "Wiecznaja anafiema jewo imieni, wiecznyj pozor jewo postydnoj diejatielnosti w Carstwie Polskom' (wieczyste przekleństwo jego nazwisku wieczysta hańba jego działalności w Kró- lestwie Polskim). Kraushar przytacza również odbitki apuchtinow- skich wydawnictw szkolnych: "chriestomatij" - wypisów z litera- tury polshiej, gdzie nawet poezje Mickiewicza, a także Lenartowicza Pola Malczewskiego J Kochanowskiego drukowane były w brzmieniu polskim, ale czcionkami rosyjskimi. Obow iązywała też rosyjska "Gram- matika polskawo jazyka". Kraushar słusznie podkreśla że system npuchtinowski w sekole wyrażał się nie tylko w " nieustannym wtłaczaniu w mbzgi młodzieży prawideł poprawnego pisania i wysławiania się po rosyjsku, lecz zmierzał przede wszystkim do zaszczepienia moskiew- szczyzny na gruncie duchowym i moralnym - do nadania młodym uniysłom śierunku, niezgodnego z poglądami starszego pokolenia na obowiązhi obywatelskie i narodowe". Apuchtin przy pomocy głównego doradcy, prof. Cwiet.ajewa, tępił ponadto polskie zabytki historyczne szpecił jak tylko rnógł Warszawę i prdbował wyciskać na jej obliczu piętno moshiewskiego wschodu. To za i o sP w& w stolicy katolickiej Polski wyrastały liczne moskiewskie cerkwie prawosławne' z jego ini- cjatywy stanął - pótniej wzniesiony - na placu Saskini sobbr `pra- wos ławny On też kazał zniszczyć schowaną za pałacem Staszica ka- plicę moskiewską" w której kiedyś - przejściowo - spoczywały zwło- ki wziętych do niewoli przez Zółkiewskiego carbw Szujskich. Z jego rozkazu pałac Staszica przerobiono na cerkiew prawosławną. On t ż kazał zmienić kolumnę krbla Zygmunta : siedemnastowieczne dzieło sztuki snycerskiej - schowano wśród rupieci na podwórzu Banku Pań- stwa, dla krbla zaś wykonano w Wiedntu szpetn& kolumng z żelaza- Do str. 331, przyPła 125 : Ludendorff - pod pretekstem zabezpiecze- nfa strategicznego Niemiec - domagał się takte rejonu Ostrołgki, co wraz z Zagłębiem, Częstochową i Kaliszem stanowiło znaczną czgść Królestwa. . Do str. 345, pnypis 134 : Dla ścisłości stwferdzić trzeba, że płk. Hal- ler wyjechał z Kijowa do Moskwy przed przy ciem delegató v z Kra- ju. W Moskwie widział się tylko z Wieniawą- ugoszow skin , i nie cze- kając - pojechał dalej, do Murmańska. Wieniawa-Długoszowski, wy- znaczony przez Kon venG na wojskowego członka misji.- w Kijowie na wynik obrad nie czekał; udał się do Moskwy skąd zamierzał prze- drzeć się wślad za Hallerem do Francji został jednak aresztowany przez bolszewikbw wraz z misją czeską do której się przyłaczył. Sc- kolnicki i Strug jako delegaci Konweńtu - przybyli do Kijowa w drugiej połowie ćzerwca 1918; po naradach z komendą P.O.W. i szefa- mi sztabów rozbitych korpusów, Bobickim i Nakoniecznikowem - udali się do Moskwy i przybyli tam nazajutrz po aresztowaniu Wieniaw'y- nługoszowskiego. bwczesny porucznik Józel Beck przybył do Moska y w lipcu, jako wojskowy doradca misji Konwentu. il SPIS ROZDZIA bW Po klęsce styczniowej.. .. .. .... ,,,, ,, , , _ g Okres przeobrażeń..., ............. .. ,,, 51 W przededniu rewolucji.. . ... . . .. """ """ ", gg Rewolucja roku 1905............................. 136 Po drodze do caynu zbrojnego.. .. . .. ... .. .,. .. 193 Pierwszy rok wielkiej w oj ny. ..... ..... ..... ... .. . 240 Ku państwu polskiemu.. . ...... . .... .......... ..