Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Poniewa| ci|ar takiej wody jest wielki, wic i sklepienie niebieskie jest odpowiednio silne. zrobione z metalu. Egipcjanie prowadzili systematyczne obserwacje nieba dla celów praktycznych; mieli nawet tablice astronomiczne uBatwiajce im obserwacje. Dzielili pas zodiakalny na konstelacje wyobra|ajce lwa, krokodyla, byka, postacie ludzkie. Podobnie i Chaldejczycy grupowali gwiazdy w konstelacje Auku, Ryby, Skorpiona, Byka, Lwa. Porównanie obydwóch systemów midzy sob oraz z systemem nazw greckich byBby nader interesujcy, jednak nasza dotychczasowa znajomo[ tych zagadnieD jest jeszcze zbyt sBaba, by wycign jakie[ wnioski co do wzajemnej zale|no[ci tych systemów. Mo|na te| przypuszcza, |e wiedza astronomiczna wtajemniczonych byBa znacznie wy|sza od poj popularnych tutaj przedstawionych. Dotyczy to zwBaszcza spu[cizny 192 astronomicznej po Sumerach. Wiadomo[ci nasze w tej dziedzinie s jednak jeszcze nader skpe. II Wiedza astronomiczna Greków dotarBa do [redniowiecznej Europy cz[ciowo przez bezpo[redni tradycj poprzez takich autorów, jak [w. Augustyn, Bazyli W., Bd, J. Chryzostom, Boecjusz. Wiadomo[ci jednak t drog docierajce byBy bardzo fragmentaryczne Znacznie wiksze znaczenie miaBo zetknicie si Europy ze staro|ytno[ci poprzez nauk arabsk, która przejBa i rozwinBa wiedz staro|ytnych. GBównym o[rodkiem astronomii arabskiej byBa Hiszpania, gdzie uczeni opracowali na nowo system Ptolemeusza i dodali do jego o[miu sfer jeszcze dziewit. tzw.  primum mobile - pierwsz poruszajc si, stojc poza sfer gwiazd staBych. W XII w. przesunB si punkt ci|ko[ci zainteresowaD z systemu Ptolemeusza na system Eudoksosa i Arystotelesa, czyli na system kóB wspóB[rodkowych z centrum w [rodku ziemi. Nie byBo jednak w nim, jak u Arystotelesa, 55 sfer, lecz tylko 9. PopieraB t koncepcj Awerroes-Ibn-Ruszd ( l126-1l98). Teori ruchu ciaB niebieskich opracowaB Alpetragius-Al Bitrud|i ( ok. 1204). Jego zdaniem wszystkie ciaBa niebieskie poruszaj si ze wschodu na zachód, ale z ró|n prdko[ci. Im sfera jest bardziej oddalona od ziemi, tym jest subtelniejsza i tym prdzej si porusza. W Hiszpanii miaBa te| swoich zwolenników teoria trepidacji, wedBug której ruch caBego wszech[wiata ulega okresowym wahaniom, co zdaniem zwolenników tej teorii dobrze tBumaczyBoby niezgodno[ci, jakie wówczas zaobserwowano w poBo|eniach ciaB niebieskich w stosunku do podanych w tablicach Ptolemeusza. (ByBy to pierwsze obserwacje ruchu precesyjnego osi ziemskiej). Wielki wpByw na [redniowiecze wywarBy te| takie powagi nauki arabskiej, jak Ibn al-Haitan, Ahmed al-Fragani (Alfraganus), al.-Bitrud|i (Alpetragius), al.-Zarkali (Arzachel), twórca Tablic ToledaDskich. Chocia| z powodu ustawicznych wojen wiele bibliotek arabskich zostaBo zniszczonych, to jednak równie| wiele dzieB - a zwBaszcza Arystotelesa i Ptolemeusza - zosta o z arabskiego przetBumaczonych na Bacin. ZasBu|yB si w tej dziedzinie Gerard z Kremocy (1114-1187), Alfons X Mdry, król Kastylii (B226-1284), który zdobyt na Maurach bibliotek kazaB uczonym |ydowskim i chrze[cijaDskim opracowa i jej dzieBa przeBo|y na Bacin, oraz na nowo opracowa Tablice ToledaDskie. Wkrótce jednak tBumaczenia te okazaBy si niezgodnymi z oryginaBami ksig Arystotelesa i Ptolemeusza; dlatego ju| w XIII w