Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

O jej koDcu, a wic i waszym losie decydujemy my. Z okazji wyborów do parlamentu otrzymujecie szczególn szans, wasze poBo|enie, wasze zwolnienie i w ogóle wszystko zale|y od waszego »tak« w dniu 12 listopada" M. Jaki byB wynik gBosowania w sonnenburskim obozie, nikt si nie dowiedziaB. W ka|dym razie rezultat wyborów nie przypadB - do gustu Breuningowi. Dla wizniów sukces wyborczy NSDAP przejawiB si w jeszcze surowszym rygorze i w[ciekBych zapowiedziach SS-manów:  My was jeszcze nauczymy wybiera". O sonnenburskich zbrodniach cywilizowany [wiat dowiadywaB si coraz cz[ciej. Wstrzsem dla opinii publicznej okazaBa si opublikowana w sierpniu 1933 r. w Bazylei  Brunatna ksiga". Ksiga ta, wydana przez Zwiatowy Komitet Ofiar Faszyzmu, byBa pierwszym synltetycznym dokumentem obrazujcym terror re|imu hitlerowskiego w pierwszych jego miesicach po zdobyciu wBadzy.  Brunatna ksiga" du|o miejsca po[wicaBa obozowi sonnnburskiemu. Drugim dokumentem, który wywarB wielkie wra|enie, zwBaszcza w spoBeczeDstwie amerykaDskim, byBy opublikowane tam pamitniki wiznia, któremu udaBo si zbiec z Sonnenburga65. Na ujawnienie jednak tych dokumentów decydujcy wpByw miaBa konspiracyjna dziaBalno[ sonnenburskich wizniów komunistycznych. Ju| w kwietniu 1933 3., zaraz po sprowadzeniu pierwszych transportów, w skBad zakonspirowanego kierownictwa KPD wchodzili m. in.: Ernst Schneller, Erich Stein-furth, Ottomar Geschke, Walter Stocker oraz Ernst Grube. Do pierwszych zadaD zakonspirowanej grupy nale|aBo organizowanie przekazywania wiadomo[ci na zewntrz, rozwijanie akcji solidarno[ciowej oraz czuwanie nad caBo[ci |ycia obozowego. Mimo skrupulatnej kontroli listów i paczek udaBo si wizniom 64 Harder, op. cit, s. 126. 05 The Sonnenburg Tortur Camp, New York 1934. 47 w brudnej bieliznie, chusteczkach (czsto zupeBnie skrwawionych) donie[ swoim najbli|szym o ich nieludzkim poBo|eniu i traktowaniu. W krótkim czasie funkcyjnymi w obozie byli tylko zaufani ludzie