Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Po krótkiej chorobie zmarł tam jego najstarszy syn, Aleksy, który miał objąć po nim sukcesję. Do odprowadzenia zwłok Aleksego do Konstantynopola cesarz wyznaczył swych dwóch młodszych synów, Andronika i Izaaka, zrządzeniem losu wszakże w czasie podróży morskiej zmarł również Andronik.23 Mimo tych wielkich strapień cesarz poszedł dalej na wschód, rozgłaszając po drodze, że udaje się do górnej Cylicji z zamiarem odzyskania fortec, które zajęli Daniszmendzi, zależało mu bowiem na tym, aby nie wzbudzić 199 podejrzliwości Franków.24 Wojsko bizantyjskie forsownymi etapami przemaszerowało przez Cylicję i przeprawiwszy się przez łańcuch górski Giaur Dagh w wysokim Amanosie pojawiło się w połowie września pod Turbesselem, drugim po Edessie najważniejszym miastem w hrabstwie Joscelina. Zaskoczony Joscelin pospieszył złożyć hołd cesarzowi, ofiarowując mu swoją córkę Izabelę jako zakładniczkę. Następnie Jan pomaszerował w kierunku Antiochii, w dniu 25 września przybył do Baghrasu, wielkiego zamku templariuszy, który panował nad drogą z Cylicji do Antiochii. Stamtąd wysłał swych przedstawicieli do Rajmunda, żądając zwrotu całego miasta i ponawiając propozycję, że nada mu w zamian księstwo na ziemiach, które Rajmund zdobędzie w przyszłości na muzułmanach. Rajmund się przestraszył. Nie ulegało żadnej wątpliwości, że cesarz tym razem był zdecydowany wyegzekwować swe żądania siłą, a jak się wydaje, autochtoniczna ludność chrześcijańska gotowała się do udzielenia pomocy Bizantyjczykom. Frankowie grali na zwłokę. Rajmund odpowiedział, że nie może podjąć żadnej decyzji bez zasięgnięcia opinii swych wasali, jak więc widać, użył argumentu prawnego diametrialnie odmiennego od racji, którymi posłużył się w 1131 roku. Do Antiochii zwołano na naradę wasali księcia, którzy prawdopodobnie z podszeptu patriarchy ogłosili, że Rajmund włada księstwem Antiochii tylko jako małżonek prawowitej dziedziczki, nie ma przeto prawa do rozporządzania terytorium antiocheńskim, i że nawet książę i księżna, działając wspólnie, nie mogą legalnie wyzbyć się lub wymienić księstwa bez uprzedniej zgody swych wasali, a gdyby próbowali to uczynić, zostaną złożeni z tronu. Biskup Dżabali, który przyszedł do Jana z odpowiedzią uchwaloną na naradzie, uzasadnił odmowę spełnienia żądań cesarskich argumentem, że ostateczny głos w tej sprawie należy do papieża, niemniej jednak zaproponował cesarzowi uroczysty wjazd do Antiochii. Po tej odpowiedzi, która przekreślała wszystkie poprzednie zobowiązania Rajmunda, cesarz miał do wyboru tylko wojnę. Ale zbliżała się zima i na podjęcie działań zbrojnych było już za późno. Spustoszywszy majątki Franków w okolicy miasta Jan wycofał się do Cylicji, postanawiając odzyskać zamki obsadzone przez Daniszmendów i spędzić tam miesiące zimowe.25 Z Cylicji cesarz wysłał posłów do Jerozolimy, powiadamiając króla, że chciałby odwiedzić miejsca święte i omówić z nim podjęcie wspólnej akcji zbrojnej przeciwko muzułmanom. Fulko znalazł się w kłopocie. Nie chciał dopuścić do wkroczenia wielkiej armii cesarskiej do Palestyny, w dodatku zaś zdawał sobie sprawę, że za pomoc bizantyjską będzie musiał zapłacić uznaniem cesarza za swego suzerena. Do cesarza udał się więc biskup Betlejem Anzelm w towarzystwie Roarda, kasztelana jerozolimskiego, oraz opata Świątyni, Gotfryda, doskonałego grecysty, aby mu wytłumaczyć, że Palestyna jest krajem ubogim, który nie zdoła wyżywić wielkiej armii bizantyjskiej. 200 Gdyby wszakże cesarz zechciał przybyć do Jerozolimy z niewielką eskortą, król przyjmie go z niewysłowioną radością. Cesarz postanowił nie upierać się na razie przy spełnianiu swych żądań.26 W marcu 1143 roku, w czasie przygotowań do rozprawy z Antiochią, cesarz pozwolił sobie na krótki wypoczynek i udał się na polowanie na dziki w góry Taurus. Pewnego dnia został przypadkowo postrzelony strzałą z łuku. Początkowo nie zwracał na to uwagi, wkrótce jednak rana zaczęła ropieć i wywiązało się zakażenie krwi. Cesarz oczekiwał śmierci z absolutnym spokojem. Do ostatnich godzin zajmował się kwestią następstwa tronu, nie zaniedbując niczego, by rządy kraju bez żadnych wstrząsów przeszły w ręce jego dziedzica. Dwóch najstarszych synów Jana nie żyło. Izaak, który przebywał w Konstantynopolu, był młodzieńcem niezrównoważonym. Jan postanowił przekazać tron najmłodszemu i najbardziej utalentowanemu synowi, Manuelowi, i przekonał swego serdecznego przyjaciela, wielkiego domestikosa Axucha, by udzielił mu poparcia. Drżącymi rękami włożył koronę cesarską na skronie Manuela i wezwał dowódców wojskowych do aklamowania go cesarzem. Wyspowiadawszy się pewnemu świątobliwemu mnichowi z Pamfilii, Jan zmarł w dniu 8 kwietnia.27 Śmierć Jana uratowała frankijską Antiochię. Axuch pospieszył do Konstantynopola, by zawiadomić o zgonie cesarza oraz zająć pałac i przeciwstawić się ewentualnym próbom zawładnięcia tronem przez drugiego syna cesarza, Izaaka, Manuel zaś stanąwszy na czele armii zawrócił przez Anatolię w kierunku Bosforu. Póki nie był pewny, że stolica Cesarstwa dostanie się w jego ręce, nie mógł ryzykować na Wschodzie żadnych działań zbrojnych. Plany cesarza Jana odłożono, ale nie na długo.28 Rozdział IV UPADEK EDESSY Dziedzictwo w początku pospiesznie zgarnięte na końcu jest bez błogosławieństwa