Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Kształt rombu przypomina przecież wargi sromów w trakcie porodu. Ta kwintesencja kobiecości identyfikuje więc romb z symbolen rodzącej, dającej życie bogini. Z czasem romb stał się symbolem samej bogini i tak był postrzegany w całej Brytanii i Irlandii. Łatwiejszy do wykonania niż zwinięta spirala, stanowił niezmiernie popularny motyw pojawiający się na przedmiotach z metalu i ceramiki w całej Europie, łącznie z okolicą Stonehenge. Widnieje również na jednym z głazów w samym Stonehenge. Zaślubiny bogów 37 Megalityczny ryt ukazujący oddzielnie symbole bogini i boga nieba w postaci prawo i lewoskrętnych spiral oraz te same spirale zespolone. Ryt pochodzi z Calderstones (Liverpool) Symbolem o zupełnie innym znaczeniu, ale niezwykle ważnym dla zrozumienia kultury prehistorycznej, jest krąg. W neolitycznej Brytanii pojawiał się w postaci kamiennych kręgów, miejsc zamkniętych wałami wzniesionymi na planie koła, okrągłych kurhanów i domostw. Na rytach obecny jest w postaci kół wielkości dłoni oraz niewielkich okrągłych wgłębień wpisanych - lub nie - w koncentryczne kręgi. Oznaczał przede wszystkim miejsce święte, ograniczone nasypem wzniesionym na planie koła albo kamiennym lub drewnianym kręgiem. Jego obwód wyznaczał, przynajmniej symbolicznie, granicę pomiędzy miejscem świętym i nieświętym. Krąg był wyobrażeniem odległego widnokręgu, za którym leżał pełen niebezpieczeństw świat, zamieszkany przez obcych. Rzadziej, jak ma to miejsce w wypadku Stonehenge, święty krąg kamienny odzwierciedlał kosmiczny krąg, wyznaczając bezpieczną przestrzeń do uroczystego kontaktowania się z bóstwem. Położony centralnie, na osi łączącej środek świata podziemi z zenitem, znajdował się "środek świata". W trakcie różnych ceremonii w tym właśnie miejscu lub w pobliżu niego znajdował się najświętszy przedmiot lub osoba. W niektórych kamiennych kręgach taką funkcję pełnił megalit, na przykład w średniej i ostatniej fazie Stonehenge, kiedy niemal na samym środku kręgu ustawiono tak zwany ołtarz. Wszystkie święte kręgi z kamienia, drewna lub ziemi wykorzystywano podczas uroczystości i świąt. Czasami dokonywano tam pochówków i praktykowano ceremonie pogrzebowe. Istnieją jednak przesłanki, że miejsca tego używano również przy szczęśliwszych, choć nie mniej uroczystych okazjach, związanych na przykład 38 STONEHENGE Symbol wzgórka łonowego z wgłębieniem, przedstawiony na obiekcie kultowym z epoki neolitu brytyjskiego. Rzeźbiarz pieczołowicie wydłubał pięciocentymetrowej głębokości wgłębienie w miejscu odpowiadającym sromowi. Trójkątny kamień waży trzydzieści jeden kilogramów. Wyobrażenie to przemawia za tezą, że w epoce neolitu plemiona agrarne czczące boginię upatrywały w zagłębieniach skalnych i kamiennych wejścia do sromu, przez który przechodziły duchy z obrzędami płodności. Stonehenge kojarzy nam się przede wszystkim z kręgiem, jaki wszędzie pojawia się w monumentalnych i okrągłych kurhanach w czasach, kiedy spirala i romb stały się najważniejszymi symbolami epoki. Wspomniane już tu małe wgłębienia również mają związek ze sromem oraz światem duchów. Dowodem na to, że rzeczywiście są one symbolami sromu, mogą być przedmioty kultowe pochodzące z neolitycznego Wiltshire. Znamy dwa wykonane z kamienia obiekty w kształcie wzgórka łonowego. W odpowiednim miejscu, u wierzchołka odwróconego trójkąta, pieczołowicie wykuto w twardym kamieniu półkoliste wgłębienie. W Brytanii istnieją tysiące takich znaków wyrytych w kamieniu lub skale. Wgłębienie pozwalało przedostawać się duchom, jak również - w pewnym stopniu - komunikować się z boginią i przodkami. Niektóre wgłębienia wykonano na kamieniach wolno stojących, by "zapłodniła" je energia słoneczna, inne wykorzystywano bezpośrednio w rytuałach płodności. Wgłębienia otoczone kołami, znajdowane powszechnie na terenach północnej Brytanii, odgrywały praktyczną, dość specjalną rolę - umożliwiały duchowi przeniknięcie do brzucha ciężarnej kobiety po to, by zapewnił bezpieczeństwo dziecku w trakcie porodu. Zaślubiny bogów 39 W świecie prehistorycznym symbole pozwalały zrozumieć ludziom mitologiczny sens religii plemiennej, tajemnicę życia, śmierci i całego wszechświata. Stanowiły odpowiedź na podstawowe pytania o zmianę pór roku, dojrzewanie roślin, narodziny zwierząt i ludzi, o to, jak zapewnić nieustanne odradzanie się świata, przyrody i człowieka