Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

podobny dwustronny uk³ad podpisano z USA. Rz¹d ZSRR podj¹³ te¿ wspó³pracê z ró¿nymi rz¹dami emigracyjnymi, przebywaj¹cy- mi na terenie Anglii. Jednoczeœnie w czerwcu 1943 r. Komitet Wykonaw- czy Miêdzynarodówki Komunistycznej podj¹³ decyzjê o rozwi¹zaniu MK. Jednak komunistyczny ruch oporu w poszczególnych krajach nadal by³ zorientowany na ZSRft. Zak³adano, ¿e si³y zbrojne aliantów bêd¹ wspó³pracowaæ z ruchem oporu w okupowanych krajach Europy, doprowadz¹ w 1943 r. do powstañ narodowych, za³amania systemu okupacyjnego Niemiec i W³och ju¿ w 1943 r. Równolegle wojska brytyjskie i amerykañskie planowa³y osaczyæ si³y Japonii i przyst¹piæ do ich likwidacji. Powstañ ludnoœci tubylczej w koloniach nie planowano. Ludnoœæ ta w zasadzie sympatyzowa³a z Japoñ- czykami, którzy prezentowali siê jako si³a wyzwoleñcza i antykolonialna. Premier Churchill ¿¹da³, by wojska alianckie po opanowaniu Morza Œródziemnego l¹dowa³y na Ba³kanach i stamt¹d ruszy³y na pó³noc, by po- móc si³om ruchu oporu w Jugos³awii, na Wêgrzech, w Rumunii, Czecho- s³owacji i w Polsce. W ten sposób zablokowa³yby te¿ dostêp Armii Czer- wonej do Europy. Sztaby wojskowe koncepcji tej nie aprobowa³y. Dzia³ania na g³ównych teatrach operacji wojennych Prowadzono te¿ badania naukowe nad udoskonaleniem œrodków pro- wadzenia nowoczesnej wojny. Szczególn¹ rolê spe³nia³y badania atomo- we. Do 1939 r. w badaniach tych bardziej zaawansowani byli Niemcy. Jednak przeœladowania uczonych pochodzenia ¿ydowskiego doprowadzi³y do emigracji wielu wybitnych fizyków do Anglii i USA. W krajach tych badania przyspieszono. Wobec zagro¿enia Anglii nalotami niemieckimi Anglicy podjêli wspó³pracê z Amerykanami, przekazuj¹c im swój poten- cja³ badawczy. W grudniu 1942 r. Enrico Fermi uruchomi³ w Chicago pierwszy reaktor atomowy. W maju 1942 r. w pustynnym rejonie Los Alamos w stanie Nowy Meksyk utworzono olbrzymi œciœle tajny oœrodek badawczy. Kierowa³ nim Jakub Robert Oppenheimer (1904-1967) z uni- wersytetu w Berkeley w Kalifornii. Badania te ujêto w planie badawczym pod kryptonimem "Projekt Manhattan". Rz¹d USA przeznaczy³ na jego realizacjê du¿e fundusze. Oœrodek w Los Alamos nie by³ nara¿ony na dzia³anie wrogiego lotnictwa i móg³ dzia³aæ doœæ swobodnie. Niemcom ustawicznie przeszkadzano. Wielkie zahamowanie prac nast¹pi³o na sku- tek wysadzenia w powietrze przez grupê dywersyjn¹ SOE Zak³adu Ciê¿- kiej Wody w Vemork w Norwegii w nocy z 27 na 28 II 1943 r. Ameryka- nie badania swe utrzymywali w tajemnicy nie tylko wobec pañstw Osi, ale równie¿ wobec ZSRR. Wywiad radziecki informowa³ jednak wladze o tych badaniach. Pod ieh wp³ywem podjêto w³asne prace badawcze. Po- cz¹tkowo nadzorowal je komisarz spraw wewnêtrznych (NKWD), £aw- rientij Pawlowicz Beria (1899-1953). Wielk¹ rolê w badaniach atomisty- cznych w ZSRR spe³ni³ Piotr L. Kapica (1894-1984). Przez wiele lat pracowa³ on w ró¿nych laboratoriach angielskich. W 1936 r. przyby³ w ce- lach rodzinnych do ZSRR, gdzie zosta³ zatrzymany i zmuszony do pracy dla swojej "ojczyzny." Powo³ano go na dyrektora Instytutu Problemów Fi- zyki Akademii Nauk ZSRR. Sabotowa³ jednak prace nad bomb¹ atomo- w¹. St¹d kierownikiem powo³anego w 1940 r. zespo³u badawczego atomi- stów zosta³ Igor Wasiliewicz Kurczatow (1903-1960). Zbudowa³ specjalne oœrodki badawcze, po³o¿one na niedostêpnych terenach. Prowadzono ba- dania w³asne oraz wykorzystywano dane uzyskiwane przez wywiad w USA. Rozwijano badania nad rakietami. Prowadzi³ je Siergiej P. Korolow (1906-1966). 2. PftOBLEM TZW. II FRONTIT W EUROPIE Stalin, podejmuj¹c wspó³pracê z pañstwami zachodnimi, doma- ga³ siê odci¹¿enia frontu radzieckiego przez jak najszybsze utworzenie II frontu w zachodniej Europie. Postulatyjego znalaz³y pos³uch u prezyden- ta Roosevelta, który popar³ ideê szybkiego l¹dowania aliantów we Fran- Problem tzw. II frontu w Europie103 cji. Odmiennego zdania by³ premier Churchill, który dowodzi³, ¿e alianci nie s¹ jeszcze przygotowani do podjêcia tego rodzaju operacji. Prowadzo- no natomiast silne bombardowania lotnicze Niemiec. Anglicy prowadzili bombardowania nocne, podczas gdy Amerykanie preferowali bombardo- wania dzienne. Pierwszy nalot dzienny przeprowadzono 31 V 1942 r. Bra³o w nim udzia³ 1000 samolotów. Bombardowano Koloniê. W akcji stracono tylko 42 samoloty. Zdaniem gen. D. Eisenhowera bombardowa- nia te by³y konieczne, poniewa¿ zadawa³y one Niemcom du¿e straty eko- nomiczne i jednoczeœnie przygotowywa³y inwazjê na Niemcy. "By³em zdania - pisze Eisenhower - ¿e dopóki precyzyjne bombardowanie przy œwietle dziennym nie stanie siê mo¿liwe, dopóty zakrojona na powa¿n¹ skalê inwazja na kontynent bêdzie przedsiêwziêciem nader ryzykow- nym". Eisenhower szacowa³, ¿e l¹dowanie w Europie najwczeœniej da siê przeprowadziæ dopiero w pocz¹tku 1943 r. Prezydent Roosevelt uzna³, ¿e brak jakiejœ powa¿niejszej akcji przez ca³y rok 1942 mo¿e mieæ negatyw- ne skutki psychologiczno-polityczne i wrêcz poleci³ "przeprowadzenie jakiejœ ofensywnej akcji l¹dowej w strefie europejskiej w 1942 roku". W ramach przygotowañ i studiów latem 1942 r. podjêto decyzjê o prze- prowadzeniu próbnego l¹dowania na jednym z wybranych odcinków wy- brze¿a francuskiego. Wykonuj¹c to polecenie sztab przedstawi³ plan zor- ganizowania niedu¿ej operacji na pó³nocno-zachodnim wybrze¿u Francji. "Zadaniem tej operacji - pisze Eisenhower - by³oby tylko zdobycie tere- nu, który mo¿na by trwale utrzymaæ, nastêpnie zaœ przekszta³cenie go w przyczó³ek, s³u¿¹cy do rozwiniêcia - uzgodnionej jako ostateczny cel- wielkiej inwazji. Na przyczó³ek taki upatrzyliœmy pó³wysep Cotentin, wzglêdnie Bretaniê". Ostatecznie uznano, ¿e akcja ta winna byæ skiero- wana na port Dieppe. Pierwotnie planowano j¹ na 4 lipca. Wobec z³ych warunków atmosferycznych zosta³a odwo³ana i przeprowadzona ostatecz- nie dopiero 19 sierpnia. Planowa³ j¹ admira³ Mountbatten. Wziê³o w niej udzia³ kilkanaœcie tysiêcy ludzi z oddzia³ów brytyjskich i kanadyjskich: oddzia³ komandosów, 2 brygady piechoty i 1 pu³k czo³gów. Do przeprawy przez kana³ u¿yto 198 barek desantowych, wspartych przez 60 dywizjo- nów lotnictwa myœliwskiego, 6 dywizjonów bombowych oraz 8 niszczycieli. Wybrze¿a w tym rejonie broni³a 302 niemiecka dywizja piechoty, 2 ba- terie artylerii nadbrze¿nej oraz liczne baterie artyleru polowej i przeciw- lotniczej