Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Stewart `rp Ostatnio stres i sposób, w jaki wpływa na ludzi w pracy, stały się przedmiotem dużego zainteresowania. Poświęcano im programy radiowe i telewizyjne; wydano wiele książek. Na ogół opracowania te należą do jednej z dwóch skrajności. Albo mają charakter rozważań teoretycznych, opartych na szczegółowych badaniach naukowych, albo też mają formę popularną, łatwo przemawiającą do czytelnika, lecz oderwaną od faktów. W rozdziale tym chcę zająć stanowisko pośrednie, szukając odpowiedzi na następujące pytania: - Czym jest stres? - Jakie są jego koszty? - Co go powoduje? - Jakie są jego objawy? - Jak dany człowiek może sobie z nim radzić? - Jak organizacja może sobie z nim radzić? Po przeczytaniu tego rozdziału czytelnik powinien uzyskać jakąś część tych odpowiedzi. Zajmujemy się tu stresem w pracy. Życie nie dzieli się jednak na odrębne, odizolowane fragmenty. To, co ci się przydarza w pracy, wpływa na twoje zachowanie w domu i odwrotnie. Ze względu na to, że środowisko domowe czy to, w którym spędzasz wolny czas, mogą wpływać na twoją efektywność w pracy, w rozdziale tym pokrótce omówione zostaną także niektóre ważniejsze problemy domowe. Nie zajmujemy się tu medycyną, pominięte zatem będą w większości problemy kliniczne. Osoby, natrafiając na trudności w pracy, są zazwyczaj normalnymi, zdrowymi, rozsądnymi ludźmi, którzy czasowo znaleźli się w środowisku - ich zdaniem - nienormalnym, niezdrowym czy nierozsądnym. Niekiedy traktuje się stres jako wytłumaczenie niedostatecznej efektywności czy niewykonywania zobowiązań. To prawda, że wiele osób odczuwa zbyt wysoki poziom stresu, ale innym podwyższenie poziomu stresu wyszłoby na korzyść. Celem powinno być dopomożenie ludziom w wyszukaniu najlepszego dla nich w danych warunkach poziomu stresu, w utrzymaniu go i w przystosowaniu się do zmiany. To niekiedy może oznaczać zwiększenie stresu, a niekoniecznie jego ograniczenie. Pokierowanie stresem oznacza jego opanowanie, nie zaś doprowadzenie do takiego odprężenia, które pozwoliłoby zapomnieć cokolwiek robić. `ty Czym jest stres? `ty Zapewne odczuwasz stres, gdy stajesz w obliczu wyzwania, albo gdy dostrzegasz zagrożenie, a widzisz, że może wystąpić nierównowaga między tym, czego się od ciebie wymaga, a tym, co masz do dyspozycji. Stres jest zatem szczególnego rodzaju interakcją między tobą a twoim otoczeniem: - dostrzegasz sytuację wyzwania, zagrożenia lub szkody, - uważasz, że wynik ma duże znaczenie dla twojego dobrobytu, - nie jesteś pewien, czy skutecznie zdołasz sprostać sprostać wyzwaniu, czy uniknąć zagrożenia. Ludzie bardzo się różnią pod względem odczuwania intensywności, rodzaju i okresu trwania stresu, z którym mogą sobie poradzić. Trzeba zdać sobie sprawę z tego, że stres nie jest czymś dziwnym i samoistnym, występującym w oderwaniu od zwykłych spraw przytrafiających się zwykłym ludziom, lecz że jest mocno osadzony w skali ciągłej. Skala ta rozciąga się od braku zajęcia, poprzez normalne, zdrowe poziomy aktywności, do miotania się w dążeniu do zrobienia zbyt szybko, zbyt wielu rzeczy. Zarówno "za dużo", jak i "za mało" wywołuje zmiany w twojej fizjologii. Ludzie na ogół potrafią dostrzec te zmiany; często jednak trudniej jest coś na nie poradzić. `ty Związek z motywacją `ty Aby zrozumieć stres, trzeba coś wiedzieć o motywacji. Motywacja nie jest zdarzeniem jednorazowym, lecz procesem cyklicznym. Jednym z wywołujących stresy aspektów życia kierowników jest to, że praca nad motywowaniem ich podwładnych w istocie nigdy się nie kończy. Cykl rozpoczyna się od motywu, dążenia czy potrzeby. Chcesz coś zrobić (motyw). Wobec tego coś robisz. Jeżeli to, co robisz, przybliża cię do pożądanego celu, możesz odczuć ulgę. Jeżeli to, co robisz, jest nieskuteczne, nie odczujesz ulgi, a może nastąpić wzmocnienie dążenia czy potrzeby. W obu przypadkach cykl się nie kończy, gdyż znalazłeś się jedynie w nowej sytuacji motywacyjnej i jesteś gotowy do zrobienia następnej rzeczy w drodze do osiągnięcia kolejnego celu. Krótko mówiąc, ludzie nigdy nie są zadowoleni na dłużej. Jest to obfite źródło stresów dla kierowników, gdyż wynika z tego, że nigdy nie osiągają ostatecznego zwycięstwa. Kierownicy mogą zredukować stres odczuwany przy rozważaniu sposobów motywowania pracowników. Być może w ogóle niemożliwe jest motywowanie innych ludzi, przynajmniej w znaczeniu bezpośredniego zrobienia dla nich czegoś, co spowoduje, że będą mieli "motywację". Można jednak stworzyć warunki, w których bardziej prawdopodobne staje się to, że będą motywować się sami. Jest to zarazem łatwiejsze zadanie dla kierownika i ma większe szanse wywołania pożądanych skutków. Istnieje staromodny pogląd na motywację, który można przedstawić następująco: im bardziej będziesz naciskać na ludzi, tym więcej dla ciebie zrobią. Taka teoria motywacji jest błędna - czy przynajmniej niedostateczna. Prawda jest o wiele bardziej złożona. Oczywiste jest, że do pewnego stopnia im bardziej się naciska na ludzi, tym więcej robią. Jeśli jednak przekroczy się pewną granicę, ich efektywność ulega spłaszczeniu. Jeśli nadal usiłuje się ich pchnąć w górę, zapewne skutek będzie odwrotny od zamierzonego