Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Wprowadzanie młodzieży w szeroką gamę dawnych i nowoczesnych gier ruchowych i ćwiczeń gimnastycznych harmonizowało zdrowie ciała ze "zdrowiem ducha", z higieną fizyczną i psychiczną, z miłością ojczyzny i gotowością służby dla niej, przez zaprawę w ćwiczeniach wojskowych, przez gawędy i odpowiedni dobór pieśni. Park Jordana charakteryzowało to, że; - służył on młodzieży i starszym dzieciom; - opierał się na organizacji grupowej z zaczątkami samorządności; - posiadał personel instruktorski przygotowany do wypełniania swych zadań - gimnastycznych, trenerskich, wychowawczych; - faworyzował zajęcia na świeżym powietrzu, tylko -w ostateczności wykorzystywał szopy; - dopełniał zajęcia gimnastyczne i sportowe zajęciami manualnymi (sloźd) i kulturalną rekreacją (śpiew, pogadanki, poezja •etc.). Park Jordana szybko stał się sławny. W wielu miastach Galicji organizowano podobne placówki, w Warszawie naśladowała ten wzór fundacja Raua. Jednakże parki galicyjskie i ogrody Raua, organizując tereny zabaw i ćwiczeń fizycznych na świeżym powietrzu, odbiegały zwykle od pierwowzoru Jordana w dwóch punktach: 1° służyły głównie dzieciom młodszym, 2° nie angażowały się w aktywność kulturalną. Podobnie rzeczy się miały w odrodzonym państwie polskim, gdy po wojennych zaniedbaniach tego typu placówek - powstało w 1932 r. .Iowarsystwo Ogrodów Jordanowskich^ Były to raczę] "ogródki" niż "ogrody" - gdyż stanowiły je niewielkie placówki, organizowane dla potrzeb dzieci, a nie młodzieży. Towarzystwo, pod przewodnictwem Heleny G e p p n e r - § l i-wowskiej, włożyło dużo wysiłku w wypracowanie korzystnego modelu reaktywowanej w nowej postaci instytucji (wzorcowe plany budynków i urządzeń, przysposabianie pracowników, opracowanie dobrze umotywowanych regulaminów i planów zajęć). Można powiedzieć, że idea Henryka Jordana - ograniczona w rozmachu i w sięganiu po młodzież - znalazła odnowę w dziecięcych placach zabaw, organizowanych kompetentnie, ze znaw- 844 stwem psychiki dziecięcej, z umiejętnym spożytkowywaniem do-robku higieny, dietetyki i dobrych zasad wychowawczych. Akcję rozszerzono także na wieś w postaci letnich dziecińców. W Polsce Ludowej międzywojenny model ogrodów jordanowskich przeżywał różne koleje, aby ukształtować się wreszcie w postaci 139 placówek (1966 r.) podległych resortowi oświaty, wy.. posażonych w stosunkowo liczny personel i w różnorodne po-" "moce, dysponujących wolną przestrzenią, nie zawsze pokryta: .drzewami i krzewami, ale zawsze zaopatrzoną tak, aby mogła' funkcjonować także zimą. 'Nie prowadzi się dziś w ogrodach jordanowskich systematycznych zajęć wychowania fizycznego - Jsłużą one swobodnej rekreacji na świeżym powietrzu,! rekreacji;. ukierunkowywanej, inicjowanej i po części organizowanej przez instruktorów. W lecie zabawy i gry sportowe dopełniane są zajęciami typu robinsonowskiego (szałasy, namioty itp.), w zimie- jest tu zwykle ślizgawka oraz górka do zjazdów saneczkowych; w każdym ogrodzie jest pomieszczenie do zajęć świetlicowych w" czasie niepogody oraz do spożywania posiłków. Placówki są otwarte dla dzieci i młodzieży wszelkiego wieku; w większości' ogrodów przeważają dzieci, w innych dominuje dorastająca młodzież, a zdarzają się także inicjatywy pociągające młodzież, usiłującą gdzieniegdzie organizować swe własne kluby ogrodowe, Jak się zdaje, przeszkodą w powoływaniu liczniejszych ogrodów jordanowskich jest koszt dziś panującego wzoru. Pedagogowie społeczni wysuwają od pewnego czasu koncep" cję korygującą obecny wzór ogrodu - zapoczątkował te propozycje Tadeusz Pudełko, rozwijają je inni. Koncepcja nawraca do młodzieżowego charakteru ogrodu, do rozmachu H. Jordana i jego śmiałych inicjatyw. Postuluje się więc: - w każdym osiedlu mieszkaniowym .ma być jako jego integralny składnik - ogród jordanowski; - placówka ma służyć dzieciom starszym i młodzieży; matkom z niemowlętami i małym dzieciom wstęp wzbroniony; - ogród ma być sytuowany bądź w wydzielonej części parku osiedlowego, bądź na otwartej przestrzeni przyszkolnej lub oko-łoszkolnej, odpowiednio zazielenionej; - pracownicy ograniczeni do 2 - 3 instruktorów; w sobotnie 245 wieczory - dłuższe godziny otwarcia, w niedziele i święta ogród czynny cały dzień; nie przygotowuje się tu dla dzieci posiłków; - pracownicy opierają funkcjonowanie ogrodu na osiedlowych organizacjach młodzieży (drużyny harcerskie, pozalekcyjne i pozaszkolne koła zainteresowań etc.) oraz na samorządzie użytkowników ogrodu; - urządzenia: kilka boisk, miejsca na wolne zabawy, teren na szałasy i namioty, szopa na zajęcia w niepogodę, skład narzędzi i materiałów do majsterkowania, ślizgawka etc. Myślą przewodnią tak pomyślanych ogrodów jordanowskich jest upowszechnienie ich jako placówek rekreacji na świeżym powietrzu - przeznaczonych dla chłopców i dziewcząt powyżej 11/12 r. ż.; upowszechnione już w Polsce place zabaw dla dzieci młodszych otrzymałyby w ten sposób swą kontynuację. Park kultury i wypoczynku. Jest to placówka, której model zapoczątkowany został w ZSRR i rozwinięty w krajach obozu socjalistycznego, w tym także w Polsce Ludowej. Drugi człon nazwy ("wypoczynek") należy rozumieć szeroko, jako rekreację bierną i czynną. Ukształtowanie nowego modelu odbyło się przez skrzyżowanie dawniejszych modeli parku