Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Zadanie to ^,n^el zleca się badanemu, dozując odpowiednio pomoc, gdy okazuje się potrzebna. Przygotowanie polega na starannym opracowaniu zadania i dostosowaniu 119 [łwuiww (,-JU iiajinuicjsitj uu najnitr,sLtj;, usuną się osiągnięty przez Daaanego stopień samodzielności. Można określić, jak duża pomoc jest potrzebna, by problem został rozwiązany. 8.5.6. Metody symulacji komputerowej uczenia się Od wielu lat w celach poznawczych symuluje się różnorodne działania człowieka z użyciem komputera. Celem jest m.in. weryfikowanie hipotez dotyczących determinant i mechanizmów ludzkiego zachowania. Próby tego rodzaju czynione są w kontekście różnorodnej problematyki, także w psychologii uczenia się. Symulacja dotyczy różnych rodzajów uczenia się, przechowywania ich skutków (a więc także pamięci, m.in. również zapominania), bywa stosowana nawet w badaniach takich problemów, jak stosunek wzajemny uczenia się i dojrzewania, transfer, strategie uczenia się. Wspólne w tych badaniach jest użycie komputera jako narzędzia przy tworzeniu programów naśladujących (z założenia) głównie to, co występuje, bądź może wystąpić, u człowieka. Między innymi w kontekście badań tymi metodami dawno pojawiło się pytanie, czy maszyna może się uczyć; dociekania odnoszą się również do zagadnień specyfiki uczenia się człowieka. Stwarzając ogromne możliwości ścisłego i kontrolowanego programowania komputer może być pomocny w rozstrzyganiu wielu kwestii teoretycznych i praktycznych w zakresie problematyki uczenia się. Wykorzystywanie go zwielokrotnia możliwości badacza, a w związku z rozwojem techniki komputerowej trudno przewidzieć, co będzie można osiągnąć za jego pomocą. Perspektywy zdają się być duże. Sposoby postępowania badawczego bywają różnorodne. Są one jednak na tyle specjalistyczne, że nie mogą być tutaj przedmiotem omówienia14. rnomeir, pLirsuiiiicu. wizjci iu.sn/.tiiyy ILU. Urządzenia specjalne są stosowane przy badaniu uczenia się, jak trafiać do celu, dzielić odcinek na polowy itd. Wchodzące tu w grę czynności zasługują na szczególną uwagę wówczas, gdy chcemy wyeliminować wpływ werbalizacji. W uczeniu się labiryntu określenia słowne odgrywają bardzo znaczną rolę, prawidłowe sformułowanie słowne zasady i jej zapamiętanie jest często równoznaczne z rozwiązaniem bezbłędnym, natomiast w badaniach z zastosowaniem pursuimetru lub urządzeń służących do trafiania do celu wpływ werbalizacji jest bardzo ograniczony. W badaniach nad uczeniem bywają także wykorzystywane różnorodne urządzenia (niekiedy nader skomplikowane) o znacznie szerszym zastosowaniu. Przykładem mogą być maszyny używane w symulacji komputerowej15. Labirynt. Pierwsze labirynty zastosowano w badaniach nad uczeniem się na przełomie ubiegłego i obecnego stulecia. Pionierem w tej dziedzinie był Smali, który zbudował labirynt na wzór znanego labiryntu rozrywkowego w Hampton Court w Londynie i za pomocą tego urządzenia badał uczenie się u szczurów. W późniejszych bardzo licznych badaniach posługiwano się zazwyczaj labiryntami o kształtach mniej skomplikowanych i bardziej regularnych. Często stosowane są labirynty skonstruowane według kształtu liter T, Y, U (ryc. 8.11). Labirynl 8.6. Urządzenia specjalne Opisując poszczególne metody, zwracaliśmy uwagę, że stosowalność przynajmniej niektórych z nich ogranicza się do określonego rodzaju materiału. W badaniach nad uczeniem się bywają niekiedy używane urządzenia specjalne, wyznaczające w pewnym zakresie sposób postępowania. Takim urządzeniem jest np. labirynt, a ze względu na powszechność stosowania go (zarówno w badaniach zwierząt, jak i człowieka) mówi się nawet o metodzie labiryntu. Inne urządzenia specjalne to: urządzenia do !a Ogólne wprowadzenie w sygnalizowaną problematykę stanowi m.in. praca M. J. Apte-ra (1073). Zgodnie z profilem psychologii uczenia się pominęliśmy tutaj całkowicie rozlegle, szczególnie w nauczaniu programowanym (Przetacznik-Gierowska; Włodarski, 1994). zagadnienie edukacyjnych zastosowań komputera. Nic wspomnieliśmy wiec nawet tych możliwości, jakie stwarza komputer w nauczaniu. R>c. 8.11. Schematy prostych labiryntów T, V, U Każdy z przedstawionych labiryntów zawiera tylko jeden punkt wyboru. Literą W oznaczono wejście do labiryntu. W labiryncie o ksztacie litery T, jedna droga wiedzie w lewo, druga w prawo, przy czym odchodzą one pod kątem prostym od początkowego odcinka drogi (w stosunku do siebie tworzą kąt półpełny). Labirynt w kształcie litery Y różni się od poprzedniego tylko tym, że drogi, spośród których osobnik dokonuje wyboru, tworzą względem siebie kąt mniejszy niż półpełny (od początkowego odcinka drogi odchodzą one pod kątem rozwartym). Labirynt U różni się od labiryntu T zakrętem na końcu każdej uliczki, co sprawia, że stojąc w punkcie wyboru osobnik nie może zobaczyć końca uliczki. Wybierając właściwą drogę w labiryncie, osobnik osiąga punkt docelowy, rozwiązuje zadanie, a w następstwie otrzymuje pokarm, zabawkę, znajduje wyjście, unika kary. Próby powtarza 15 Patrz rozdz. 8.5.6., a także t. II, rozdz. 31.2.1. 121 Ryc. 8.12. Schemat labiryntu składającego się 7. 9 elementów U Ryc. 8.13. Schemat labiryntu liniowego sznur, p