Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Zasadę bicia w przelocie stosuje się tylko wówczas, gdy pionek opuszcza swoją pozycję początko- wą, dlatego jeśli biały pionek przesunąłby się z f3 na f4, nie można byłoby jej zastosować. Ponadto reguła ta dotyczy tylko pionów i tyl- ko jeśli zostanie zastosowana natychmiast, gdyby więc czarne przesunęły pionek z b7 na b5, a białe wykonały posunięcie w innej czę- ści szachownicy, straciłyby bezpowrotnie szansę na skorzystanie z reguły bicia w prze- locie. Zapis szachowy Na temat szachów istnieje ogromna literatura i by móc się po niej swobodnie poruszać, nale- ży poznać tajniki zapisu szachowego. Na szczę- ście stosowany obecnie zapis algebraiczny jest bardzo przejrzysty i powszechnie stosowany. Zapis algebraiczny Jeśli zapoznałeś się już z powyższym i wstępny- mi informacjami na temat szachów, znasz już zapewne konwencję podawania położenia bie- rek na szachownicy przez podawanie ich współ- rzędnych. Ruch bierek opisuje się, posługując się tą sama metodą - podając współrzędne po- la, z którego bierka jest przesuwana oraz współrzędne pola, na jakim się zatrzymuje. Je- śli przesuwany jest pion, podaje się tylko współ- rzędne, w przypadku figur dodaje się jeszcze li- terę pozwalającą na identyfikację. Oto literowe oznaczenia figur: Król Hetman K H Rysunek 16 Początkowe ustawienie bierek 139 ENCYKLOPEDIA GIER Wieża W Goniec G Skoczek S Jeśli partia rozpoczyna się (patrz rysunek 16) następującymi posunięciami: biały koń z gl na f3, czarny pion z d7 na d5, to zapis tych posu- nięć będzie wyglądał następująco: 1 Kf3-d5. „1" oznacza pierwsze posunięcie, a zgodnie z konwencją białe wykonują pierwszy ruch. Bi- cie oznacza się „:", a szach „+". a b c d e Rysunek 17 Końcówka Rozważmy sytuację przedstawioną na ry- sunku 17. Biały goniec bije czarnego piona na e4, a w odpowiedzi czarne biją skoczka na a5 i szachują króla. Tę sekwencję ruchów należy zapisać: 1 G:e4 - b:a5 + . Warto zauważyć, że przy posunięciu, w którym pionek zbił skocz- ka, podana została kolumna, którą pion opu- ścił. Niekiedy zachodzą sytuacje, gdy należy po- dać nieco wiadomości dodatkowych w celu rozwiania wątpliwości. Jeśli na przykład białe wieże stoją na polach al i fl, a gracz przesunie wieżę z al na dl, nie wystarczy napisać lWdl, ponieważ ruch ten jest możliwy dla obu wież. W takim wypadku podaje się dodatkowo ko- lumnę, z której bierka jest przesuwana, czyli w tym wypadku lWadl. Warto tu wspomnieć o sposobie zapisu jesz- cze dwóch rodzajów posunięć. Roszada na skrzydle królewskim (krótka roszada) ozna- czana jest 0-0, natomiast roszada na skrzydle hetmańskim (długa roszada) oznaczana jest 0-0-0. W przypadku dorabiania figury symbol figury, na którą wymieniony zostaje pionek, podaje się na końcu, np.: 1 e8H czy 1 b8S. Inne symbole W publikowanych licznych problemach szacho- wych stosuje się dodatkowe znaki, pozwalające na skomentowanie posunięć bez użycia słów. Dla niewprawnego oka zapis taki wygląda jak szyfr, szczególnie że objaśnienia często brzmią równie tajemniczo: „z małą przewagą białych", „przewaga materialna czarnych". Na szczęście do najczęściej używanych w publikacjach sza- chowych i prasie należą podane poniżej ozna- czenia poszczególnych ruchów: ruch czarnych / dobre posunięcie // bardzo dobre posunięcie ? słabe posunięcie ?? błąd ciekawe posunięcie wątpliwe posunięcie 19 • • 9f Wartość bierek Przed rozpoczęciem gry w szachy warto jest zo- rientować się dokładnie w wartości poszczegól- nych bierek. W czasie partii wciąż nadarzają się okazje wymiany i bez znajomości relatywnej wartości bierek trudno podejmować jest właści- we decyzje. Ponieważ pionek jest uważany za podstawo- wą jednostkę w szachach, powszechnym zwy- czajem jest określanie wartości figur w pion- kach. Jest to dobra metoda oceny sytuacji „na 140 GRY PLANSZOWE I oko". Pamiętajmy, że ponieważ król nie może być wymieniony, jako że mat kończy partię, 8 przypisywanie tej figurze wartości w pionkach jest bezcelowe