Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Podobnie minimalne współzależności wystąpiły między odsuwaniem się i wytrwałością oraz roztargnieniem i ekspresją słowną, wreszcie między taktownym postępowaniem i odsuwaniem się. Dzieci ekstrawertywne z domów dziecka cechowała wysoka ekspresja słowna (r = 0,76) oraz towarzyskość (r = 0,68). Okazały się one v/ miarę życzliwe (r = 0,41), ale mało wytrwałe w pracy (r '-= 0,24). Z danych w tabeli 7 wynika słaba ujemna współzależność ekstrawersji z koncentracją (r =-0,02) i taktownym postępowaniem (r=-0,07). Dzieci introwertywne okazały się wysoce nieśmiałe (r=-0,60) i odsuwające się (r^-0,52). Introwersja w słabym stopniu koreluje z roztargnieniem (r = -0,11) i zawziętością (r'==-0,01), czyli nie ma większego wpływu na wymienione cechy. Słabo również koreluje z nadruchliwością (r == 0,18) i nerwowością (r = 0,10). Wymiar II miłości w wysokim stopniu koreluje z taktownym postępowaniem (r = 0,79) i życzliwością (r = 0,68). Oznacza to, że dzieci o pozytywnych uczuciach były "grzeczne" i życzliwe w stosunku do kolegów i nauczycieli. Miłość w stopniu umiarkowanym determinuje wytrwałość (r = 0,51), nisko koreluje z to-warzyskością (r=0,28), wreszcie słabo - z koncentracją ('r= 0,12). 208 Dzieci przebywające pod opieką zakładową, które okazały się Ą brze przystosowane do szkoły, odznaczały się dużą wytrwałoś- • w nracy (r = 0,78), życzliwością (r = 0,68) w stosunku do piegów i nauczycieli, jak też taktownym postępowaniem. 7ależność wyraźną, lecz małą zanotowano w zakresie cech koncentracji (r = 0,26) i ekspresji słownej (r = 0,21). Tak więc gru-na dzieci, która została oceniona przez wychowawców klas jako dobrze przystosowana, nie potrafiła się skoncentrować na przedmiocie i była małomówna na lekcjach. przedstawimy obecnie, w celach porównawczych, matrycę in- -terkorelacyjną dla grupy kontrolnej. Tabela 31 obrazuje zależności interkorelacyjne dla grupy kontrolnej (33 chłopców i 17 dziewcząt). Analiza danych tej tablicy pozwala stwierdzić, że prawie wszystkie cechy negatywne korelują ujemnie z pozostałymi skalami. Wyjątek stanowi słaba współzależność między odsuwaniem się i taktownym postępowaniem (r = 0,10). Jest to jednak zależność prawie nic nie znacząca. Rozpatrując zależności w zakresie wymiaru I, możemy powiedzieć, że dzieci ekstrawertywne z grupy kontrolnej cechowała \ TABELA 31. Matryca interkorelacyjna wyników kwestionariusza CBI (Grupa kontrolna - bez rozbicia na płeć) 4 10 II III P l 7 3 5 11 9 12 1 - 7 69 - 3 68 51 - 5 42 33 60 - 11 14 14 35 80 - 9 18 08 59 66 12 --15 -30 -34 -51 -55 -64 6 -16 -25 -28 -58 -53 -49 2 -00 -02 -20 -49 -54 -55 8 -31 -28 -38 -58 -46 -36 4 -55 -74 -35 -06 00 10 10 -54 -55 -41 -28 -06 -08 I "-84 88 -59 33 12 08 H 31 31 64 71 62 86 M 24 27 38 81 81 55 P 60 60 72 81 66 67 73 - 52 66 - 37 62 58 - 22 18-03 26 - 10 23 08 33 51 - -24-27-03-37-80-78 - -87-77-61-54-18-20 31 -,61-77-74-76-16-16 27 72 -71-74-61-71-45-51 66 87 81 14 Kozak - Sieroctwo 209 wysoka towarzyskość (r = 0,88) oraz ekspresja słowna (r == o,84) Uczniowie ci okazali się wysoce życzliwi (r = 0,59) w środowisku szkolnym. Ekstrawersja w tym wypadku nisko koreluje z wytrwałością (r = 0,33) i słabo z koncentracją (r = 0,12), a także taktownym postępowaniem (r = 0,08). Z danych w zależnościach wymiaru II ustaliliśmy, że dzieci które lubiły nauczycieli i kolegów były w stosunku do tych osób "grzeczne". Potwierdza się w tym miejscu teza "motywu zależności uczuciowej". W dalszej kolejności pod względem wysokości korelacji zanotowano zależność miłości z wytrwałością (r == 0,71), życzliwością (r = 0,64) i koncentracją (r = 0,62). Niską korelację stwierdzono z ekspresją słowną (r = 0,31) i towarzysko-ścią (r = 0,31). Czynnik nienawiści implikuje zawziętość (r = - 0,87), nerwowość (r = - 0,77) i nadruchliwość (r = - 0,61), jak również w stopniu umiarkowanym roztargnienie (r = - 0,54). EKSTRAWERSJA -1-100 GRUPA "A" --80 -- 60 -- 40 •ekspresja słowna • towarzyskość • życzliwość • wytrwałość PRZYSTOSO-80 100' WANIE taktowne postępowanie koncentracja •nadruchliwość •nerwowość NiEPRZYSTO- | |_______i i SOWANit .^oo -80 -60 *\ -20 • zawziętość 20\ 40 • zawziętość roztargnienie -L-20 odsuwanie się • nieśmiałość*- --60 - --30 ---100 ]'/ INTROWERSJA Rys. 9. Model zachowania się wychowanków domów dziecka o wymiarze: ekstrawersja-introwersja przystosowanie-nieprzystosowanie Źródło: Wyniki kwestionariusza CBI 210 EKSTRAWERSJA GRUPA "B" NIENAWfSć . ^. .v. -- .,,!>'P-"),'.»t( 100 towarzyskość 11 • i " 80 ekspresja słowna • •życzliwość " , -, •, '• -' . 40 • wytrwałość - 20 koncentracja , ,. » taktowne • postępowanie ---|---|---|---|---|--MIŁOŚĆ -100 -80 T' -40 -20 nadruchliwość ziętość. .nerwowość 20 40 60 80 100 --20 • roztargnienie --40 .y -f nieśmiałość --60 •f • • nrlciituania cio --80 odsuwanie się IV 4-100 INTROWERSJA Rys. 10. Model zachowania się wychowanków domów dziecka o wymiarze: ekstrawersja-introwersja miłość-nienawiść , Źródło: Wyniki kwestionariusza CBI Nie ma on natomiast większego związku z nieśmiałością (r = - 0,20) i odsuwaniem się (r = - 0,18). Dzieci mające pozytywne nastawienie do szkoły różnią się od swoich kolegów o negatywnym nastawieniu wytrwałością w pracy szkolnej (r == 0,81), koncentracją (r = 0,81) na lekcjach (korelacja wysoka), taktownym postępowaniem (r = 0,55) (korelacja umiarkowana), wreszcie życzliwością (r = 0,38), towarzyskością (r = 0,27) i ekspresją słowną (r = 0,24) (korelacja niska). Uczniów, których nauczyciele oceniali jako nieprzystosowanych, cechowała wysoka nerwowość (r = - 0,74), roztargnienie (r = ~ 0,71) na lekcjach, nadruchliwość (r = - 0,61) oraz w wysokim stopniu zawziętość (r = - 0,71) w postępowaniu. Negatywne nastawienie do szkoły słabo koreluje z odsuwaniem (r == - 0,16) i nieśmiałością (r = - 0,16)