Niepewność bywa czasem gorsza niż brak uzbrojonej straży.

Na dalszym etapie do rozrodu bêd¹ siê dobieraæ tylko osobniki z populacji „tubylczej", a to bêdzie ju¿ wyrazem pe³nej izolacji reprodukcyjnej obu subpopulacji, a wiêc wy³onienia siê z pierwotnej populacji dwóch odrêbnych gatunków. '„ • ; "•'• Metody genetyczne w badaniach fizjologicznych • •• . W badaniach nad genetycznym pod³o¿em czynnoœci fizjologicznych coraz szerzej wykorzystuje siê osi¹gniêcia genetyki populacji i genetyki molekularnej. Cennym Ÿród³em informacji okaza³y siê szczepy inbredowe, szczepy rekombinacyjne i selekcja na okreœlon¹ cechê fenotypow¹. Hoduje siê tak¿e zwierzêta ze zmutowanym genem, na przyk³ad nie syntetyzuj¹ce wazopresyny. Badania z u¿yciem technik molekularnych polegaj¹ na uzyskiwaniu zwierz¹t transgenicz- nych, na usuwaniu okreœlonych genów i na stosowaniu oligonukleotydów antysen- sownych. Szczepy inbredowe i rekombinacyjne Jak wy¿ej wspomniano, z inbredem mamy do czynienia w przypadku krzy¿owañ miêdzy osobnikami spokrewnionymi. W warunkach eksperymentalnych szczepy inbredowe myszy uzyskuje siê, krzy¿uj¹c przez co najmniej 20 pokoleñ braci z siostrami. Efektem takiego postêpowania jest uzyskanie jednorodnej populacji homozygotycznej. Ze wzglêdu na niewielkie ró¿nice miêdzyosobnicze szczepy inbredowe s¹ szczególnie przydatne w badaniach biomedycznych, w których trzeba wyeliminowaæ niekontrolowan¹ zmiennoœæ (np. w testach immunologicznych, w testowaniu leków). Szczep rekombinacyjny uzyskuje siê z krzy¿owania osobników homozygotycz- nych, nale¿¹cych do dwóch szczepów inbredowych, jednego o genotypie AjA^ drugiego o genotypie A2A2. Bezpoœrednim produktem krzy¿owania jest pokolenie 63 F! heterozygot, maj¹cych jeden allel ka¿dego genu pochodz¹cy od jednego szczepu i drugi allel pochodz¹cy od drugiego szczepu, a wiêc o genotypie A]A2. Nastêpnie, w wyniku krzy¿owañ osobników nale¿¹cych do pokolenia F1; uzyskuje siê pokolenie F2, w którym po 25% osobników homozygotycznych ma genotyp A,A, lub A2A2, a 50% osobników heterozygotycznych ma genotyp AiA2. Dalszym etapem jest krzy¿owanie przez 20 pokoleñ, poczynaj¹c od pokolenia F2, braci z siostrami. Wraz z kolejnymi krzy¿owaniami w ca³ej populacji stopniowo wzrasta liczba osobników homozygotycznych, a¿ do oko³o 50% osobników z genotypem A!A[ i 50% osobników z genotypem A2A2. A zatem, jeœli w szczepie rekombinacyjnym stwierdzi siê, ¿e 50% osobników wykazuje wysoki poziom okreœlonej cechy, a 50% osobników niski poziom tej cechy, jest to miarodajny wskaŸnik, ¿e cecha ta jest sterowana przez jeden gen. Hipotezê tê sprawdza siê nastêpnie za pomoc¹ odpowiednich krzy¿owañ. Innego rodzaju szczepy rekombinacyjne powstaj¹ w wyniku krzy¿owañ miêdzy szczepami inbredowymi, których osobniki s¹ homozygotami ze wzglêdu na dwie cechy (A i B) o genotypach AjA^Bj i A2A2B2B2. W pokoleniu F, powstaj¹ mieszañce o genotypie AjA^Bj, w pokoleniu F2 osobniki o ró¿nych konfiguracjach poszczególnych alleli (A^BjB,, A,A,B2B2, AjA^Ba). Drog¹ odpowiednich krzy¿owañ w dalszych pokoleniach mo¿na uzyskaæ szczepy rekom- binacyjne o takich w³aœnie konfiguracjach i odpowiednich w³aœciwoœciach fenoty- powych. Na przyk³ad znane s¹ dwa inbredowe szczepy myszy o symbolach BALB/c (skrót jednoliterowy C) i C57BL/6 (skrót jednoliterowy B). U szczepów tych wyró¿niono dwa geny (A i B), determinuj¹ce gêstoœæ receptorów opioidowych w mózgu, o allelach A], A2, B! i B2. Szczep BALB/c (C) ma genotyp A^B^, a szczep C57BL/6 (B) - genotyp A2A2B2B2. W wyniku krzy¿owañ miêdzy tymi szczepami uzyskano seriê szczepów rekombinacyjnych oznaczonych symbolem CXB i literami (od A do K). Na uwagê zas³uguje szczep CXBH o genotypie A2A2B1Bi i zwiêkszonej gêstoœci receptorów opioidowych, silnie wra¿liwy na morfinê, oraz szczep CXBK o genotypie A1A,B2B2 i zmniejszonej gêstoœci tych receptorów, niewra¿liwy na morfinê. Szczepy te s¹ szczególnie chêtnie wykorzys- tywane w badaniach farmakologicznych. Selekcja na wybran¹ cechê fenotypow¹ . . W odró¿nieniu od omówionej powy¿ej selekcji naturalnej selekcja sztuczna polega na dobieraniu przez cz³owieka zwierz¹t do rozrodu w taki sposób, aby w kolejnych populacjach otrzymaæ osobniki o po¿¹danych cechach fenotypowych. Selekcja sztuczna jest powszechnie stosowana w hodowli zwierz¹t gospodarskich i ma na celu uzyskiwanie osobników o korzystnych wartoœciach u¿ytkowych, na przyk³ad krów o du¿ej wydajnoœci mlecznej. W badaniach naukowych stosuje siê selekcjê zwierz¹t w celu poznania mechanizmu dziedziczenia danej cechy fenotypowej, czyli stwierdzenia, czy jest ona sterowana przez jeden gen lub najwy¿ej kilka genów, czy te¿ zale¿y od efektu poligenii, czyli od wspó³dzia³ania wielu genów, czy i w jaki sposób cecha ta jest skorelowana z innymi cechami. 64 W badaniach wykorzystuj¹cych metody selekcji zak³ada siê, ¿e w hetero- zygotycznej outbredowej populacji wyjœciowej wystêpuje pewien procent osobników nosz¹cych „po¿¹dane" geny. Postêpowanie selekcyjne zmierza do zwiêkszenia procentu takich osobników, czyli do zwiêkszenia czêstoœci danych genów w pokoleniach potomnych